سمیه دشتیاری ریک - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته پیام نور دانشگاه پیام نور

انسان از آداب و رسوم، فرهنگ و باورهای مذهبی اثر می پذیرد و این اثرات بصورت ناخودآگاه در وی تجلیمی یابد. هنر باستانی ایران و هنر اسلامی از آن جهت که در اقلیمی خداباور ظهور یافته اند، دارای وجوه مشترکزیادی هستند. هنر اسلامی را مکمل هنر ایرانی می دانند بدین معنا که دین، عرفان و فلسفه با یکدیگر پیوند یافتهو مفاهیم متعالی هنری و توحیدی را در قالب هنر ملی بیان میکند. بته جقه از نقش مایه های انتزاعی- گیاهیمحسوب می شود که ظهور آن در هنر ایرانی به اعصار کهن باز می گردد و تاثیر آن در گونه های مختلف هنریاین مرز و بوم مشهود است. شباهت هایی که در آثار فرهنگی و هنری دوره های متفاوت یک قوم مشاهده میگردد، مبین نوعی تفکر و فرهنگ همانند است که، از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود و در مسیر تاریخ، رو بهکمال می رود. تعریف هنر اسلامی به هنری اطلاق می گردد که در جامعه اسلامی و تحت تاثیر فرهنگ جامعهاسلامی شکل گرفته باشد. لذا اهمیتی ندارد که فرد هنرمند مسلمان یا غیرمسلمان باشد. همین که تحتتاثیرگرایش های هنری سرزمین های اسلامی قرار گرفته باشد وی را در این گروه قرار میدهد. اما موارد متعددیدر تاریخ وجود داشته که بر هنر اسلامی اثرگذار بوده است. بته جقه، نگاره ای است نمادین از اعتقادات ایرانیانکه در طی زمان، راه تکامل و زیبایی را پیموده و به صورتی که امروزه شناخته می شود، بدست ما رسیده است.هدف از این پژوهش بررسی هویت اصلی و حقیقی این نقش مایه کهن و نمادین و سیر تحول آن در دوران اسلامیمی باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و شیوه ی گرد آوری داده ها به روش مطالعه کتابخانه ای، بودهاست. این نقش مایه، که گروهی از هنر شناسان آن را نمادی از سرو، درخت زندگی، آتش، تاج و ... می دانند بهگونه هایی متفاوت در هنرهای مختلفی در ایران و جهان بازتاب یافته است.

نقوش گیاهی، بته جقه، ایران، هنر ایرانی- اسلامی