حسین معصوم بیگی - مرکز تحقیقات بهداشت، پژوهشکده سبک زندگی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران
قادر غنی زاده - مرکز تحقیقات مدیریت سلامت، پژوهشکده سبک زندگی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران

حوادث مسمومیت ­های شیمیایی یک مشکل مهم بهداشتی و با سابقه ای طولانی، در سراسر جهان است و بروز آن در موسسات آموزشی ایران در سال ۱۴۰۱ و ضرورت اقدامات پیشگیرانه، سبب توجه ویژه مسئولین به این حوادث گردید. این مطالعه با هدف مروری بر تبیین اصول و الزامات پیشگیری و مدیریت حوادث مسمومیت در مراکز آموزشی انجام شد. مقاله از نوع مروری نقلی است که با جستجوی کلمات کلیدی در تمام پایگاه ­های اطلاعاتی بر خط ملی و جهانی از سال ۱۳۷۳ تا ۱۴۰۱ انجام شد. به علت کمبود مقالات مرتبط، تعدادی کتاب، دستورالعمل و وبگاه معتبر مرتبط نیز بررسی شد. در حوادث عمدی منجر به مسمومیت غالبا مواجهه مردم از نوع استنشاقی، چشمی و پوستی است. کودکان و دانش ­آموزان حساس بوده و اولین کسانی هستند که در معرض خطر هستند و علائم نشان می دهند. مدیریت بهینه حوادث مستلزم وجود برنامه­ های راهبردی پیشگیرانه جهت حذف یا کاهش شدت خطر است. تمام افراد حاضر در مراکز آموزشی می بایست نکات بهداشتی پیشگیرانه مواجهه با مواد شیمیایی را آموزش دیده و آگاهی کافی کسب نمایند. در صورت بروز حادثه، آمادگی و پاسخ به موقع به خصوص شناسایی و ثبت علائم اولیه بالینی مصدومین و مشخصات عامل شیمیایی، جهت تشخیص سریع عامل و سرعت عمل در تصمیم­گیری جهت مدیریت بهینه حادثه و ممانعت از ایجاد ترس جمعی و اختلال در امنیت روانی مردم، ضروری است. نتایج این مطالعه نشان می ­دهد ایجاد انگیزه و آموزش راهبردهای پیشگیرانه به افراد جهت انجام رفتارهای ارتقاء­دهنده سلامت، ایمن و کاهش رفتارهای نادرست، نقش موثری در کاهش بروز شرایط خطرناک و پیشگیری از مسمومیت ­ها دارد و در صورت وقوع حادثه، کمک می ­کند تا در سریع­ترین زمان ممکن، خدمات لازم ارائه شود. انتظار است با اطلاع ­رسانی و اجرای درست الزامات توصیه شده در این مقاله، کمک موثری به ارتقا پایداری ملی در برابر تهدیدات مشابه در آینده شود و با کاهش بروز و شدت مسمومیت­ ها، شرایط برای حفظ و ارتقای سلامت آحاد مردم و در نتیجه به حداقل رسیدن آسیب­ پذیری جامعه فراهم شود و در آینده چنین حوادثی در سطح کشور تکرار نشوند.

پیشگیری, مسمومیت, ترس جمعی, حوادث شیمیایی, مدیریت, موسسات آموزشی