اعظم قاسمی - دانشجوی دکتری گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
اعظم رحیمی نیک - استادیار گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
حسین وظیف دوست - استاد گروه مدیریت بازرگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
وحیدرضا میرابی - دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

در این پژوهش به شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه گردشگری مذهبی پرداخته ایم. روش این پژوهش، بر حسب نوع هدف، آمیخته، کاربردی و برحسب روش اکتشافی به شیوه پیمایشی است که روایی آن به شکل روایی سوری و پایایی پرسشنامه نیز از طریق نرخ ناسازگاری به تایید رسیده است.جامعه آماری در این پژوهش زیاد مدیران، صاحب نظران و کارشناسان حوزه گردشگری، سازمان صنایع دستی و میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان جهانگردی،، مدیریت هتلداران، رایزنهای فرهنگی سفارت خانه ها و وزارت امور خارجه در ایران و طراحان داخلی هتلها و ... است. با توجه به تعداد زیاد نمونه آماری این پژوهش همان جامعه آماری است و روش نمونه گیری صورت نمی پذیرد. همچنین در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل دیمتل با کمک نرم افزارهای اکسل و spss کمک گرفته شده است. با استفاده از یافته های پژوهش مشخص گردید که معیار عوامل سیاسی با بیشترین مجموع سطری در بین سایر معیارها در عوامل موثر بر توسعه گردشگری مذهبی دارای بیشترین اثر گذاری بر روی سایر عناصر است و عوامل محیطی با بیشترین مجموع ستونی کمترین تاثیر پذیری از سایر عناصر داراست. همچنین مشاهده گردید که معیار عوامل انگیزشی با بیشترین مجموع شدت یک شاخص بیشترین تاثیر و تاثر را بر توسعه گردشگری مذهبی در منطقه تحقیق دارد.

توسعه گردشگری مذهبی؛ رویکرد دیمتل, هتل داری, مشهد