خدابخش احمدی - استاد مرکز تحقیقات علوم رفتاری، پژوهشکده سبک زندگی و سلامت معنوی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه‎الله(عج). تهران، ایران

در زمان بروز بحران، صبر و تحمل موجب سلامت روانی می‎شود. نداشتن بی‎تابی و جزع به اندازه‎ای در «صبر» اهمیت دارد که در برخی موارد صبر به‎عنوان مهار مستمر نفس از بی‎تابی و پرهیز از جزع تعریف شده است. عدم‎کنترل بی‎تابی عوارض متعدد جسمی و روانی به‎دنبال دارد. بر این ‎اساس در مقاله حاضر بی‎تابی در شرایط بحرانی و روش‎های کنترل آن مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق از نوع کیفی (تحلیلی) است که به روش مروری انجام شد که ترکیبی از روش مرور سیستماتیک، تحلیل محتوا و مرور ادبیات است. جامعه آماری منابع نظریه‎ها، دیدگاه‎ها و پژوهش‎های انجام شده در زمینه موضوع بود که با واژه‎های کلیدی: بی‎تابی، بی‎قراری، جزع، فزع، بی‎صبری، ناآرامی مورد جستجو قرار گرفتند. عمده منابع مورد استفاده، کتب در حوزه منابع اسلامی و مقالات علمی مربوط به این موضوع بود. همچنین و به‎ویژه از قرآن، احادیث و روایات استفاده شد. نتایج تحقیق در قالب ماهیت بی‎تابی، علل بی‎تابی، انواع بی‎تابی، نشانه‎ها و نمودهای بی‎تابی، کارکرد بی‎تابی، آسیب‎ها و پیامدهای بی‎تابی، شیوه‎های بازداری از بی‎تابی و پیامدهای بازداری آورده شده است. شیوه‎های بازداری از بی‎تابی در چهار بخش: پذیرش، تسکین‎بخشی، حمایت و مبادرت به عمل آمده است. بنابراین می‎توان گفت که بی‎تابی در بحران موجب آسیب، و کنترل آن موجب افزایش خودآگاهی، خودکنترلی و رشد عقل می‎شود. براین‎اساس یادگیری روش‎ها و مهارت‎های کنترل آن بخشی از فرایند صبر و رشد پس از ضربه است.

بحران, بی‎تابی, خودکنترلی, صبر, سلامت روان, سبک زندگی اسلامی