سید هادی سیدی - Ph.D Candidate in Sport Physiology, Department of Physical Education and Sport Sciences, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.
رامبد خواجه ای - Assistant Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.
امیر رشید لمیر - Associate Professor, Department of Exercise Physiology, Faculty of Sport Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
محمدرضا رمضانپور - Associate Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
جمشید مهرزاد - Assistant Professor, Department of Biochemistry, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.

زمینه و هدف: تمرینات ورزشی در بیماران قلبی پس از عمل بای پس شریان کرونر (coronary artery bypass grafting: CABG) موجب بهبود عملکرد قلبی عروقی از طریق افزایش چگالی مویرگی عضله قلبی میشود. فاکتور رشد مشتق از پلاکت (PDGF) و فاکتور-۱ مشتق از سلول استرومایی (SDF۱) نقش مهمی در آنژیوژنز و تکثیر و تمایز سلولی دارند. این مطالعه به منظور تعیین اثر هشت هفته تمرین مقاومتی-هوازی بر سطوح فاکتور-۱ مشتق از سلول استرومایی و فاکتور رشد مشتق از پلاکت در بیماران بای پس عروق کرونر انجام شد. روش بررسی: در این کارآزمایی بالینی ۲۴ بیمار قلبی تحت عمل جراحی CABG به روش نمونهگیری در دسترس و هدفمند انتخاب و بهطور تصادفی در دو گروه ۱۲ نفری تمرین ترکیبی و کنترل قرار گرفتند. گروه تمرین ترکیبی به مدت هشت هفته و هفتهای سه جلسه پروتکلهای منتخب تمرینی هوازی و مﻘاومتی را اجرا کردند. قبل و بعد از برنامه تمرینی ارزیابیهای ترکیب بدنی و نمونهگیری خونی برای سنجش متغیرها انجام شد. به منظور اندازه گیری PDGF و SDF۱ از روش آزمایشگاهی الایزا استفاده شد. یافته ها: میزان PDGF در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل افزایش آماری معنی داری داشت (P<۰.۰۵) اگرچه میزان SDF۱a در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل افزایش داشت؛ اما این افزایش از نظر آماری معنی دار نبود. نتیجه گیری: اجرای هشت هفته تمرین بازتوانی ترکیبی با تغییر در مﻘادیر پلاسمایی PDGF در بیماران CABG باعث ارتﻘاء سازگاریهای فیزیولوژیکی مطلوبی در سلامت قلب و عروق میشود.

Coronary Artery Bypass, Rehabilitation, Platelet-Derived Growth Factor, بای پس عروق کرونر, بازتوانی, فاکتور رشد مشتق از پلاکت