گلناز میرحسینی - M.Sc in Animal Biology, Department of Biology, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
مریم طهرانی پور - Associate Professor, Department of Biology, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
ناصر مهدوی شهری - Professor, Department of Biology, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

زمینه و هدف: مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis: MS) یک بیماری نورولوژیک تخریب کننده و مزمن است که در نتیجه میلین زدایی در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می شود. یکی از نشانه های بالینی شایع در بیماری MS، اختلالات شناختی و شایع ترین نقایص شناختی کاهش حافظه و سرعت پردازش اطلاعات است. این مطالعه به منظور تعیین اثر عصاره هیدروالکلی ترکیبی سه گیاه خرفه،گزنه، کندر بر حافظه و تعداد سلول های ناحیه CA۱ هیپوکامپ موش های صحرایی مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه تجربی ۳۰ سر موش صحرایی نر پس از کانول گذاری در ناحیه CA۱ هیپوکامپ به طور تصادفی به پنج گروه شش تایی تقسیم شدند. گروه ها شامل گروه کنترل، گروه شم (تزریق سالین)، گروه MS دریافت کننده سالین، گروه MS دریافت کننده دریافت عصاره هیدروالکلی ترکیبی (تیمار اول ۲۰۰mg/kg/bw) و گروه MS دریافت عصاره هیدروالکلی ترکیبی (تیمار دوم ۴۰۰mg/kg/bw) بودند. مدل MS با تزریق داخل هیپوکامپی اتیدیوم بروماید به صورت تک دوز (محلول ۰.۰۱% اتیدیوم بروماید در سالین ۰.۹% استریل) و در حجم ۳ میکرولیتر با سرعت یک میکرولیتر در دقیقه به شکل تزریق درون بطنی ایجاد شد. عصاره هیدروالکلی ترکیبی به مدت ۲۱ روز به شکل داخل صفاقی به عنوان تیمار تزریق شد. برای ارزیابی حافظه از تست شاتل باکس و برای بررسی دانسیته نورونی از روش دایسکتور و برای سنجش تغییرات سلولی از روش هیستوپاتولوژی استفاده گردید. یافته ها: میانگین تعداد نورون های ناحیه CA۱ هیپوکامپ در گروه MS دریافت کننده سالین نسبت به گروه های کنترل و شم کاهش آماری معنی دار نشان داد (P<۰.۰۵). افزایش تعداد نورون ها در گروه های تیمار اول و دوم نسبت به گروه MS دریافت کننده سالین از نظر آماری معنی دار بود (P<۰.۰۵). نتایج بافت شناسی نشان دهنده اثر القای MS بر بافت و تخریب نورونی نسبت به گروه کنترل بود و اثر تزریق عصاره هیدروالکلی ترکیبی در گروه های تیمار و ایجاد نورژنز و ترمیم را در این دو گروه نشان داد. القای مولتیپل اسکلروزیس در گروه MS دریافت کننده سالین باعث اختلال در حافظه گردید که نسبت به گروه های کنترل و شم از نظر آماری معنی دار بود (P<۰.۰۵). تزریق عصاره هیدروالکلی ترکیبی در هر دو گروه تیمار موجب بهبود حافظه گردید که نسبت به گروه MS دریافت کننده سالین از نظر آماری معنی دار بود (P<۰.۰۵). نتیجه گیری: عصاره هیدروالکلی ترکیبی سه گیاه خرفه، گزنه و کندر با دوزهای ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن به دلیل اثر ترمیم و نورون زایی می تواند در بهبودی حافظه و تخریب نورونی در بیماری مولتیپل اسکلروزیس موثر باشد.

Multiple Sclerosis, Hippocampus, Neurogenesis, Portulaca olerace, Urtica dioica, Boswellia serrata, Memory, مولتیپل اسکلروزیس, هیپوکامپ, نوروژنز, خرفه, کندر, گزنه, حافظه