محسن جعفری - Assistant Professor in Exercise Physiology, Department of Sport Sciences, Shirvan Branch, Islamic Azad University, Shirvan, Iran

آتروسکلروز علت اصلی ناتوانی و مرگ و میر در سراسر جهان است. آتروسکلروز که نتیجه رسوب کلسترول در دیواره عروق کرونری است؛ علت اصلی ناتوانی و مرگ و میر در سراسر جهان محسوب می شود. انتقال معکوس کلسترول فرایندی است که طی آن کلسترول اضافی از دیواره عروق برداشت می شود و بدین ترتیب از خطر آتروسکلروز کاسته می شود. پروتئین های ناقل کاست متصل به ATP (ABC) مانند ناقل کاست A۱ متصل به ATP (ABCA۱)، ناقل کاست G۱ متصل به ATP (ABCG۱)، ناقل کاست G۴ متصل به ATP (ABCG۴)، ناقل کاست G۵ متصل به ATP (ABCG۵) و ناقل کاست G۸ متصل به ATP (ABCG۸) در فرایند انتقال معکوس کلسترول نقش مهمی ایفا می کنند. برای جستجوی مقالات بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۸ مرتبط با موضوع مقاله، کلیدواژه های تمرین، فعالیت بدنی، انتقال معکوس کلسترول، ناقلان کاست متصل به آدنوزین تری فسفات، ناقل کاست G۵ متصل به آدنوزین تری فسفات (ABCG۵)، ناقل کاست G۸ متصل به آدنوزین تری فسفات (ABCG۸)، بیماری های قلبی - عروقی و آتروسکلروز در پایگاه های اطلاعاتی Google scholar، PubMed، Elsevier، Scopus، پایگاه جهاد دانشگاهی (SID)، science direct و ProQuest مورد استفاده قرار گرفتند. در ابتدا ۲۴۹ مقاله جستجو شدند که پس از مطالعه دقیق آنها، در نهایت از ۸۴ مقاله در این مقاله مروری استفاده شد. ABCG۵ و ABCG۸ دو ناقل غشایی کلسترول در هپاتوسایت ها و انتروسایت ها هستند که موجب دفع کلسترول به درون صفرا و مدفوع می شوند. جهش در ژن های این دو ماده می تواند منجر به افزایش ۲۰۰ برابری استرول های خون شود؛ عارضه ای که سیتواسترولمی نام دارد و پیامد آن آتروسکلروز عروق کرونری است. درباره اثر تمرینات ورزشی بر ABCG۵ و ABCG۸ پژوهش های محدود و یا متناقضی انجام شده است. با توجه به اهمیت ABCG۵ و ABCG۸ در انتقال معکوس کلسترول و پیشگیری و درمان آتروسکلروز عروق کرونری، هدف از این مقاله مروری بررسی اثر فعالیت بدنی بر پیشگیری و درمان آتروسکلروز با تمرکز بر فعالیت ژن های ABCG۵ و ABCG۸ بود. به طور کلی با توجه به این که عوامل رونویسی LXR/RXR مسوول تنظیم ژن های مربوط به خروج کلسترول (ABCA۱, ABCG۱)، انتقال کلسترول (لیپوپروتئین لیپاز، CETP)، تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی (CYP۷A) و متابولیسم و دفع کلسترول کلسترول به صفرا یا مجرای روده ای (ABCG۵ و ABCG۸) هستند؛ لذا تحریک این عوامل و نیز دیگر عوامل رونویسی (PPAR، LRH۱، FXR، HNF۴α و GATA۴) موجب افزایش بیان ژن های ABCG۵ و ABCG۸ می شود. اثر ورزش بر این عوامل موضوع جدیدی است که می تواند دانش ما را نسبت به راهکارهای پیشگیری و درمان آتروسکلروز افزایش دهد.

Atherosclerosis, Reverse cholesterol transport, ABCG۵, ABCG۸, Physical activity, آتروسکلروز, انتقال معکوس کلسترول, پروتئین ABCG۵, پروتئین ABCG۸, فعالیت بدنی