قادر جلیل زاده امین - Assistant Professor, Department of Internal Medicine and Clinical Pathology, Faculty of Veterinary Medicine, Urmia University, Urmia, Iran
علیرضا یوسفی - Resident of Veterinary Surgery, Faculty of Veterinary Medicine, Urmia University, Urmia, Iran
صدیقه عباسی پور دلیوند - Graduated in Veterinary Medicine, Urmia University, Urmia, Iran

زمینه و هدف : گیاه آنغوزه (Ferula assa-foetida) یک گیاه بومی در ایران است و در طب سنتی از آن برای درمان اختلالات معدی – روده ای استفاده می شود. این مطالعه به منظور تعیین اثر ضد اسهالی عصاره هیدروالکلی گیاه آنغوزه بر موش های صحرایی انجام شد. روش بررسی : در این مطالعه تجربی موش های صحرایی نر بالغ نژاد ویستار در گروه های کنترل منفی، کنترل مثبت و گروه های تجربی دریافت کننده خوراکی عصاره هیدروالکلی گیاه آنغوزه به صورت تصادفی قرار داده شدند. گروه کنترل منفی نرمال سالین دریافت نمودند. در گروه کنترل مثبت برای ارزیابی عبور روده ای مواد از آتروپین (۰.۱ mg/kg/bw) و برای ارزیابی اسهال از لوپرامید (۳ mg/kg/bw) استفاده شد. گروه های تجربی اول تا سوم به ترتیب مقادیر ۱۰۰، ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن از عصاره را دریافت نمودند. یک ساعت بعد از تجویز داروها و دوزهای مختلف عصاره تمامی حیوانات ۲ میلی لیتر روغن کرچک به صورت خوراکی دریافت کردند. اثر عصاره هیدروالکلی گیاه آنغوزه روی حرکات جلو برنده روده، اسهال القا شده به صورت تجربی و میزان تجمع مایعات ارزیابی شد. یافته ها : گاواژ عصاره به مقدار ۵g/kg هیچ گونه اثر سمی در حیوانات ایجاد ننمود. میانگین شاخص پریستالتیک در روش خوراکی برای غلظت های ۱۰۰ ، ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن، گروه کنترل و گروه دریافت کننده آتروپین به ترتیب ۹۷% ، ۶۵.۸۸% ، ۶۲.۲۳% ، ۸۶.۱۹% و ۵۲.۸۶% تعیین شد. با پایین ترین غلظت عصاره در همراهی با آتروپین اثر مهاری بیشتر (P<۰.۰۵) در مقایسه با استفاده تنها از آتروپین مشاهده شد. عصاره به شکل غیرمعنی داری منجر به کاهش حجم مایعات تجمع یافته در داخل روده و نیز مهار حرکات جلوبرنده القا شده در اثر تجویز روغن کرچک در موش ها گردید. عصاره آنغوزه به صورت وابسته به دوز باعث تاخیر در شروع اسهال گردید. لوپرامید و عصاره با بالاترین غلظت باعث کاهش معنی دار در تکرر دفع مدفوع و شدت اسهال گردید (P<۰.۰۵). نتیجه گیری : عصاره هیدروالکلی گیاه آنغوزه اثر ضداسهالی داشته و اثر خود را از طریق مهار ترشحات روده اعمال می کند.

Ferula assa-foetida L., Diarrhea, Rat, آنغوزه, اسهال, موش صحرایی