فهیمه فخار
عباس بیابانی
مهدی زارعی
علی نخ زری مقدم

مقدمه: تعیین الگوی کشت هر یک از محصولات اعم از سیر و غیره به همراه به کارگیری تکنیک های زراعی مناسب می تواند عامل عمده ای در موفقیت کشت در اراضی حاصل خیز محسوب شود. بنابراین یکی از پیش شرط های لازم برای دست یابی به عملکرد بالا، تامین شرایط مطلوب جهت استفاده از تابش خورشیدی به منظور تولید مواد فتوسنتزی در بالاترین حد کارایی آن است. دست یابی به این هدف با تغییر تراکم بوته و توزیع بوته ها در واحد سطح زمین میسر است. لذا پژوهش حاضر با هدف تحقیق بررسی الگوی های مختلف کاشت بر خصوصیات زراعی و شیمیایی دو رقم سیر اجرا گردید. مواد و روش ها: جهت دستیابی به آرایش کاشت مناسب و انتخاب بهترین رقم از لحاظ کمی و کیفی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ اجرا شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل هفت الگوی کاشت (۵/۱۲ × ۵/۱۲، ۱۵ × ۱۵، ۵/۱۷ × ۵/۱۷، ۲۰ × ۲۰، ۵/۲۲ × ۵/۲۲، ۲۵ × ۲۵ و ۵/۲۷ × ۵/۲۷ سانتی متر) و دو رقم (طارم و همدان) بود. صفاتی از جمله عملکرد سیرچه، وزن تر سوخ، تعداد سیرچه در سوخ، وزن خشک سیرچه و میزان فنول سیرچه ارزیابی شدند. نتایج: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که اثر رقم، الگوی کاشت و هم چنین اثر متقابل این دو (الگوی کاشت × رقم) بر تمامی صفات اندازه گیری شده معنی دار می باشد. رقم همدان با الگوی کاشت ۵/۱۲ × ۵/۱۲ سانتی متر دارای بیشترین عملکرد و رقم طارم با الگوی کاشت ۵/۲۷ × ۵/۲۷ سانتی متر دارای کمترین عملکرد بودند. بیشترین و کمترین تعداد سیرچه به ترتیب در رقم همدان با الگوی کاشت ۵/۲۷ × ۵/۲۷ سانتی متر و رقم طارم با الگوی کاشت ۵/۱۲ × ۵/۱۲ سانتی متر مشاهد شد. مطابق نتایج، بیش ترین مقدار فنول در رقم همدان با آرایش کاشت ۵/۲۷ × ۵/۲۷ سانتی متر و کمترین میزان آن در رقم طارم با آرایش کاشت ۵/۱۲ × ۵/۱۲ سانتی متر بدست آمد. نتیجه گیری: با توجه به الگوهای مختلف کاشت مورد مطالعه در این تحقیق، الگوی کاشت ۵/۱۲ × ۵/۱۲ سانتی متر باعث حصول عملکرد بیش تری شد. هم چنین الگوی کاشت ۵/۲۷ × ۵/۲۷ سانتی متر در رابطه با کسب فنول بالاتر نیز مطلوب می باشد. با توجه به عملکرد بالا و دارا بودن خصوصیات کیفی بیش تر رقم همدان نسبت به رقم طارم، می توان این گیاه را به عنوان رقم برتر معرفی نمود.

واژه های کلیدی: الگوی کاشت, رقم, عملکرد, فنول, سیر