جواد ایروانی - استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

از مباحث فقهی اقتصادی، مسئله رابطه کسب درآمد با کار است. پرسش این است که آیا «کار» تنها منشا کسب درآمد و ثروت از دیدگاه اسلام است یا یکی از منشاهای آن؟ در صورتی که کار منشا منحصر باشد، چه نوع کاری و با چه شرایطی؟ آیا این قاعده ‍ در صورت اثبات مربوط به مرحله توزیع قبل از تولید است یا تعمیم دارد و مرحله توزیع پس از تولید را نیز شامل می شود؟ برخی اندیشمندان «کار» را تنها منشا کسب درآمد و ثروت می دانند و در مقابل، برخی با بیان نمونه هایی دیدگاه فوق را نقض کرده اند. این جستار نشان می دهد در مرحله توزیع قبل از تولید، کار با شرایط خاصی، تنها منشا کسب درآمد و تملک ثروت های طبیعی است و در مرحله توزیع پس از تولید، افزون بر کار، آثار و نتایج ملک نیز در محدوده ضوابط، منشا کسب درآمد است و بدین ترتیب، صحت کسب درآمد از راه اجاره و مانند آن توجیه می شود. همچنین، عنصر «نیاز» نیز برای کسی که توان یا فرصت کار را ندارد، منشا بهره گیری از ثروت ها و نعمت ها به شمار می رود.

کار اقتصادی, کسب درآمد, توزیع ثروت