مونا نجف نجفی - استادیار گروه پزشکی اجتماعی، مرکز توسعه تحقیقات بالینی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
سلمه دادگر - استادیار گروه زنان و مامایی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
معصومه غضنفرپور - دکترای بهداشت باروری، دانشکده پرستاری و مامایی رازی، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران.

مقدمه: یکی از شایع ترین مشکلات زنان یائسه، اختلال خواب می­باشد. این اختلال می­تواند با علائم خفیف تا شدید و ناتوان کننده در افراد مختلف بروز نماید. یکی از رویکردهای مورد استفاده جهت رفع اختلال خواب، استفاده از طب مکمل از جمله آروماتراپی است. مطالعه مرور سیستماتیک و متاآنالیز حاضر با هدف ارزیابی و جمع بندی نتایج کارآزمایی­های بالینی انجام شده در مورد تاثیر آروماتراپی بر اختلالات خواب زنان پره و پست منوپوز انجام شد. روش کار: جهت انجام این مطالعه، منابع الکترونیکی لاتین مانند PubMed، Scopus، ISI Web of Science، Cochrane Library و پایگاه­های اطلاعاتی فارسی مانند SID و Magiran به صورت سیستماتیک بدون محدودیت زمانی تا تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۸ مورد جستجو قرار گرفتند. جهت ارزیابی کیفیت مقالات از مقیاس جداد استفاده شد. ساعت خواب و یا کیفیت خواب گزارش شده در مقاله به عنوان پیامد اصلی مطالعه در نظر گرفته شد. یافته ها: در ۴ مطالعه یافت شده از اسانس اسطوخودوس به تنهایی و یا همراه سایر روش­ها و رایحه­ها جهت آروماتراپی استفاده شده بود. نتایج متاآنالیز انجام شده بر روی سه مطالعه ای که کیفیت خواب را گزارش کرده بودند، نشان داد که مقدار اختلاف میانگین استاندارد شده بین دو گروه مداخله و کنترل (۳۴۷/۲-۳۲۹/۰ CI: ۹۵%) ۳۳۸/۱ بود که این اختلاف نشان دهنده بهبودی کیفیت خواب در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل بود (۰۰۹/۰=p). در مطالعه ای که ساعت خواب نمونه­ها گزارش شده بود، اختلاف معنی داری بین دو گروه مداخله و کنترل یافت نشد (۳۷۳/۰=p). نتیجه گیری: رایحه درمانی با اسانس اسطوخودوس به صورت تنها یا در ترکیب با سایر روش­ها می تواند اثرات سودمندی بر بهبود کیفیت خواب زنان پره و پست منوپوز داشته باشد.

آروماتراپی, اختلالات خواب, اسطوخودوس, پری منوپوز, رایحه درمانی