سید محسن مرتضویان - دستیار گروه فارماکولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
احمد قربانی - استادیار مرکز تحقیقات فارماکولوژی گیاهان دارویی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
تقی قربانی حصاری - دانشجوی دکترای داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.

مقدمه: مطالعات اخیر نشان داده اند که گیاه بنفشه حاوی تعدادی ترکیبات سیکلوتیدی است که این ترکیبات اثرات کشندگی سلولی قوی ایجاد می کنند. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر عصاره آبی- الکلی بنفشه و فراکسیون های آن بر تکثیر سلول های سرطان گردن رحم انجام شد. روشکار: با استفاده از دستگاه سوکسله و اتانول ۷۰%، از قسمت های هوایی بنفشه سه رنگ، عصاره آبی- الکلی تهیه و از این عصاره، سه فراکسیون آبی، اتیل استاتی و ان- بوتانولی استخراج شد. سلول های مذکور در پلیت کشت ۹۶ خانه، کشت داده شدند و به مدت ۲۴ ساعت در مجاورت غلظت های مختلف (۴۰۰ ،۲۰۰ ،۱۰۰ ،۰ و ۸۰۰ میکروگرم در میلی لیتر) عصاره یا فراکسیون ها قرار گرفتند. سپس میزان تکثیر سلول ها بر اساس روش احیاء MTT مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها پس از گردآوری با استفاده از آزمون واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از آزمون توکی برای مقایسه های چند گانه استفاده شد. نتایج به صورت انحراف معیار ± میانگین بیان شد و میزان p کمتر از ۰/۰۵ معنی دار در نظر گرفته شد. یافتهها: عصاره آبی- الکلی و فراکسیون ان- بوتانولی آن (در غلظت ۸۰۰ میکروگرم در میلی لیتر) به ترتیب باعث کاهش درصد سلول های زنده از ۱۰۰ ± ۵ درصد به p<۰/۰۱) ۶۹ ± ۵) و p<۰/۰۱) ۵۱±۷) درصد شد. همچنین، غلظت های ۴۰۰ و ۸۰۰ میکروگرم در میلی لیتر از فراکسیون اتیل استاتی، درصد سلول های زنده را به ترتیب به ۳ ± p<۰/۰۵) ۷۵) و p<۰/۰۰۱) ۴۰ ± ۳) درصد کاهش داد. هیچ یک از غلظت های فراکسیون آبی قادر به تغییر درصد سلول های زنده نبود. نتیجهگیری: عصاره آبی- الکلی بنفشه اثر مهاری قوی بر تکثیر سلول های سرطان گردن رحم دارد . ماده یا مواد  موثره مسئول این اثر، بیشتر در فراکسیون اتیل استاتی این گیاه قرار دارند.

بنفشه, رحم, سرطان, سلول Hela