علیرضا نبی لو - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

سنایی و نظامی دارای دیدگاه ­های ادبی و نقد شعر خاصی هستند و از سخن و شعر، شاعر و خواننده تلقی قابل توجهی دارند. نظامی، خصوصا، در مخزن­ الاسرار تحت تاثیر سنایی است و افکارش بسیار به او شباهت دارد. اگرچه به نظر می ­رسد نظامی بعد از مخزن ­الاسرار در تفکرات خود تجدید نظر نموده باشد، اما درباب نقد شعر و سخن، عمدتا دیدگاهش ثابت است و تغییر زیادی نمی­ کند. در شعر سنایی و نظامی، به محورهای اصلی ارتباط توجه شده است و بسیاری از دیدگاه­ های این دو شاعر هنوز زنده و قابل استفاده است. در این مقاله از میان محورهای ارتباط، به دیدگاه آن دو درباره پیام (شعر و سخن) گوینده (شاعر) و خواننده (مخاطب) پرداخته شده است. زیرا شاخه­های اصلی دیدگاه آن دو را در این عناصر می توان جستجو نمود. هر دو شاعر برای سه محور مذکور ویژگی ­های خاصی را بیان کرده ­اند که بسیار به هم نزدیک است. در این مقاله ضمن بررسی دیدگاه­ های آن دو، به وسیله ترسیم جدول­ هایی به مقایسه آنها پرداخته شده است.

دیدگاه ادبی, نقد, شعر, شاعر, خواننده, سنایی, نظامی