هدایت حسین زاده - گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. (مسوول مکاتبات)
مهدی مرادی - گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

زمینه و هدف: از آنجا که مصرف روز افزون انرژی های فسیلی به صورت روزمره افزایش یافته است و مصرف انرژی و به تبع آن انتشار گازهای گلخانه ای مشکلات زیادی را در جهان از جمله بالا رفتن سریع دما ایجاد کرده است. لذا مطالعه تاثیر ابعاد اقتصادی بر انتشار گازهای گلخانه­ای ازاهمیت بالایی برخوردار می­باشد. در این مطالعه به بررسی تاثیر مصرف انرژی و رشد اقتصادی بر انتشار دی­اکسیدکربن در کشورهای منطقه منا طی دوره ۲۰۱۴- ۱۹۹۵ با در نظر گرفتن اثرات همسایگی پرداخته می­شود. زیرا انتشار گازهای گلخانه­ای در هر کشور نه تنها تابعی از عوامل موجود در داخل کشور بوده، بلکه تابعی از کشورهای همسایه نیز می­باشد.روش بررسی: به منظور بررسی تاثیر مصرف انرژی، رشد اقتصادی و انتشار دی­اکسیدکربن برای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا ابتدا از آزمون LM برای بررسی وجود وابستگی فضایی استفاده شد و سپس مدل تحقیق با استفاده از روش رهیافت داده­های تابلویی فضایی مورد تخمین قرار گرفت.یافته­ها: یافته­های حاصل از برآورد مدل نشان می­دهد که اثرات همسایگی در مدل مورد مطالعه تایید شده است. همچنین نتایج بیانگر این است که متغیر لگاریتم مصرف انرژی دارای تاثیر مثبت و معنی­داری بر انتشار CO۲ دارد. متغیر لگاریتم درآمد سرانه دارای تاثیر مثبت و معنی­دار و متغیر مجذور لگاریتم درآمد سرانه دارای تاثیر منفی و معنی­داری بر انتشار دی­اکسیدکربن دارند.بحث و نتیجه گیری:  براساس نتایج تحقیق فرضیه زیست محیطی کوزنتس برای کشورهای مورد بررسی برقرار می­باشد. بنابراین می­توان کاهش مصرف انرژی را به عنوان راهی جهت کاهش آلودگی پیشنهاد نمود. با در نظر گرفتن اثر تکنولوژی، دو راهبرد می­تواند مطرح شود: یکی ارتقای فن­آوری استفاده از انرژی­های فسیلی جهت افزایش کارایی انرژی و کاهش آلودگی و دیگری استفاده بیشتر از حامل­های انرژی تجدیدپذیر و سوخت­های پاک می­باشد.

مصرف انرژی, رشد اقتصادی, انتشار دی اکسیدکربن, داده های تابلویی فضایی