احمد عامریون
علی نصیری
احمد اکرمی - سازمان پدافند غیر عامل
صادق امامی رودبالی - دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران

زمینه و هدف: وقوع حوادث شیمیایی باعث وارد آمدن خسارتهای مالی، جانی و زیست محیطی فراوانی می شود. هدف از مطالعه بررسی و تحلیل حوادث شیمیایی در استان فارس در بازه زمانی ۱۳۸۷ الی ۱۳۹۶ جهت ارائه راهکارها بر اساس پدافند شیمیایی به منظور مصون سازی و پاسخ اضطراری به پیامدها است. روش‎ها: این مطالعه یک پژوهش با رویکرد کاربردی و با روش توصیفی (مقطعی) است. جامعه مورد مطالعه شامل کارکنان خبره و دارای تجارب عملیاتی در پاسخ به حوادث شیمیایی استان فارس (شامل ۲۹ شهرستان) بودند. ابزار مطالعه، پرسشنامه محقق ساخته بود که پایایی و روایی آن تایید شد. جهت بررسی حوادث شیمیایی استان فارس از روش تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy Process) با نرم افزار Expert Choice استفاده شده است. یافته ها: تعداد کل حوادث بازه زمانی ۱۳۸۷ الی ۱۳۹۶، ۱۶۶ مورد بود. آتش‎سوزی‎ واحدهای صنعتی، حادثه حمل و نقل جاده ای و حادثه نشت و انتشار گاز از شبکه توزیع گاز، بعنوان ممهترین حوادث بودند. نوع ماده شیمیایی سبب حادثه، آسیب های انسانی و محل وقوع حادثه بعنوان معیارهای اصلی مطرح شدند. آسیب های سرمایه ای، همجواری با منطقه مسکونی و آسیب های زیست محیطی و منابع طبیعی، به عنوان معیارهای فرعی لحاظ شدند. مهمترین راهکارهای پدافند شیمیایی شامل؛ تهیه بانک اطلاعاتی تمامی صنایع و کارخانجات تولیدی مواد شیمیایی، اولویت بندی تاسیسات شیمیایی از منظر خطرپذیری، برگزاری برنامه های آموزشی برای تیم های شرایط اضطراری، انجام معاینات پزشکی از افرادی که در معرض مواد شیمیایی قرار داشتند، پاکسازی مناطق آلوده و جلوگیری از گسترش آلودگی بود. نتیجه گیری: این تحقیق نشان داده که بخش اعظم حوادث نه تنها قابل پیشگیری بلکه شدت آنها نیز قابل پیش بینی بوده است، یکی از راههای مصون سازی و پاسخ اضطراری به حوادث تجزیه و تحلیل به موقع آنها به منظور شناسایی علل می باشد که بخش اعظم آن را خطای انسانی و عوامل تاثیرگذار بر آن تشکیل می دهد.

پاسخ اضطراری, پدافند شیمیایی, حوادث شیمیایی, مصون سازی