مهدی خوبدل - مرکز تحقیقات بهداشت نظامی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران
فاطمه فیروزی - گروه جانورشناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

اهداف: مطالعه حاضر برای تعیین فراوانی نسبی مورچه های پاکی کوندیلا سنارنسیس در اطراف اماکن انسانی و نیز بررسی وضعیت کلنی های آن ها در جزیره ابوموسی به انجام رسید.روش ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی در طی سال های ۹۲-۱۳۹۱ در جزیره ابوموسی طراحی و اجرا گردید. برای تعیین وفور و فراوانی نسبی مورچه های نیش زن در پیرامون اماکن انسانی از روش صید با تله گودالی به مدت یک سال استفاده شد. برای بررسی ترکیب جمعیت کلنی و برخی ویژگی های آن ها نیز روش اختصاصی کندن و باز نمودن کلنی و جداسازی و شمارش کاست های مختلف آن بکار رفت.یافته ها: میانگین وفور مورچه پاکی کوندیلا سنارنسیس به هر تله، (۴/۱±SD=) ۰۶/۲ (۲۱ عدد به هر ۱۰ تله در هر شبانه­روز) تعیین گردید که به طور معنی داری در ماه های فروردین تا شهریور بیشتر از ماه های نیمه دوم سال بود. وفور به تله در فصل بهار با ۸/۱± ۱۲/۳، بیشترین و در فصل زمستان با ۴۰/۰± ۳۶/۰ کمترین مقدار بود. عمق کلنی ها در حدود ۸۰-۶۰ سانتیمتر بود و انشعابات مایل و افقی نسبتا زیاد در آن مشاهده شد. در بررسی کلنی ها، ماده های بارور با اندازه کمی درشت تر (۸-۶ میلی متر) و به طور متوسط ۱۶ عدد در هر کلنی یافت شد. تعداد کارگرهای کلنی به طور میانگین ۷/۹۸ ±۳۲۶ عدد (۴۵۵ عدد در بهار و ۲۱۸ عدد در زمستان) شمارش شد.نتیجه گیری: باوجود اینکه کلنی های پاکی کوندیلا سنارنسیس بررسی شده در جزیره ابوموسی کم جمعیت تر از نمونه های گزارش شده از کشورهای افریقایی می باشد، ولی وفور مورچه ها در اماکن انسانی بالا بود که باعث افزایش مواجهه و بالا رفتن شیوع مورچه گزیدگی می شود. لزوم کنترل مورچه های نیش زن با در نظر گرفتن دستاوردهای این مطالعه و همچنین بررسی کلنی های بیشتر و نیز رفتار این مورچه ها در جزیره توصیه می شود.

مورچه ها, پاکی کوندیلا سنارنسیس, کلنی, نیش, خلیج فارس