هادی کوهکن - پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور ،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس، ایران
منوچهر مفتون - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
رامین کریم زاده - پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور ،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس، ایران
مریم سلیمی زاده - محیط زیست هرمزگان، بندرعباس، ایران
محمد صدیق مرتضوی - پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور ،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس، ایران

امروزه با افزایش فعالیت های صنعتی و کشاورزی و به دنبال آن افزایش آلاینده ها، آلودگی خاک و آب به مشکل زیست محیطی مبدل شده است. افزایش آلاینده ها در خاک در شرایط اقلیم خشک و تنش های خشکی اثرات سوء بر شاخصه های زیستی دارد. در این پژوهش اثر توام کادمیوم در شش سطح (۰، ۵ ،۱۰ ،۲۰ ،۴۰ و۸۰ میلی گرم در کیلوگرم خاک) به صورت سولفات کادمیوم و سه دورآبیاری (۲، ۴ و ۷ روزه) بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با ۳ تکرار روی اسفناج ((Spinosa oleracea رقمViroflay  و کاهو (Lactuca sativa) در خاک آهکی با بافت رسی سیلتی انجام گرفت. نتایج نشان داد افزایش غلظت کادمیوم در خاک موجب کاهش معنی دار وزن خشک برگ و ساقه کاهو و اسفناج شد. درصد کاهش میانگین وزن خشک نسبت به شاهد در بالاترین سطح کادمیوم، در برگ و ساقه کاهو ۶۳ و ۴۶ درصد و در برگ و ساقه اسفناج ۵۴ و ۳۸ درصد مشاهده گردید. افزایش دور آبیاری وزن خشک هر دو گیاه را به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش داد. درصد کاهش وزن خشک در دور آبیاری ۴ و ۷ روزه نسبت به ۲ روزه در برگ و ساقه کاهو ۲۳ و ۴۱، ۳۱ و ۶۳ درصد و در اسفناج ۱۹ و ۳۹، ۲۴ و ۴۹ درصد بود. افزایش سطوح کادمیوم غلظت این عنصر را در ساقه و برگ گیاهان افزایش داد و با افزایش دور آبیاری غلظت و جذب کادمیوم در برگ و ساقه اسفناج و کاهو کاهش یافت. نتایج این تحقیق نشان دهنده این مطلب بود که گیاه اسفناج دارای قدرت جذب و انتقال بیشتر فلز کادمیوم نسبت به کاهو بود. براساس شاخص حساسیت به تنش، تنش رطوبتی باعث کاهش تحمل به کادمیوم گردیده است و کاهش وزن خشک در سطوح مختلف کادمیوم نشان داد که تحمل ساقه دو گیاه به کادمیوم بیشتر از برگ است.

اسفناج, تنش خشکی, سطح برگ, کادمیوم, کاهو