اصغر عزیزیان - استادیار گروه مهندسی آب/ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

وابستگی معادلات زمان تمرکز به پارامترهای مختلف آنها را در معرض عدم قطعیت های ناشی از تغییرات شدت بارش، مقیاس نقشه توپوگرافی و کاربری اراضی، توان تفکیک مدل های رقومی ارتفاعی و همچنین آستانه شکل گیری آبراهه ها قرار می دهد. در پژوهش حاضر به ارزیابی و تحلیل عدم قطعیت ۲۰ معادله پرکاربرد و متداول در زمینه محاسبه زمان تمرکز در دو حوضه آبریز کسیلیان و امامه پرداخته شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که معادلات BransbyWilliams و Morgali-Linsley با دارا بودن خطای نسبی کمتر از ۱۰ درصد، بیشترین تطابق را با زمان تمرکز مشاهداتی در دو حوضه مذکور، دارا می باشند. همچنین تحلیل عدم قطعیت معادلات مختلف برآورد زمان تمرکز به روش مرتبه اول تغییرات حاکی از آن است که معادلات McCuen، ASCE و Eagleson دارای بیشترین عدم قطعیت (بیش از ۵۰ درصد) و معادلات FAA و Johnstone دارای کم ترین عدم قطعیت (کمتر از ۱۰ درصد) می باشند. در روش های مبتنی بر پارامترهای ژئومورفولوژیکی نیز سهم عدم قطعیت ناشی از آستانه شکل گیری آبراهه ها بر عملکرد معادلات زمان تمرکز تقریبا ۳ تا ۴ برابر مقیاس نقشه و توان تفکیک مدل های رقومی ارتفاعی می باشد. لذا توصیه می گردد به هنگام استفاده از چنین معادلاتی به ویژه در حوضه های فاقد آمار به مبحث آستانه شکل گیری آبراهه ها توجه ویژه ای بعمل آید.

زمان مرکز, عدم قطعیت, پارامترهای ژئومورفولوژیکی, مقیاس نقشه