امیدرضا شکری - دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

خداوند دین مبین اسلام را به عنوان آخرین دین الهی برای بشر آورده است. با توجه به مساله خاتمیت این دین، لازماست تا احکام آن نیز برای تمام بشر ویژگی هدایتگری را داشته باشد. خداوند احکام الهی را برای سامان بخشیدن بهزندگی انسان وضع کرده است. برنامه و راه رسیدن به اهداف والای الهی در گرو عمل کردن به همین دستورات و احکامالهی است. در این گفتار سعی شده است تا بررسی کنیم که آیا علم نسبت به احکام تاثیری در وجوب و لزوم آن هاخواهد داشت یا خیر؟ به عبارتی دیگر اگر مکلفی از حکم خود آگاه نباشد آیا برای او معذریت ثابت می شود در مقابلخداوند که آن عمل را انجام ندهد و از این جهت مورد مواخذه در قیامت قرار نگیرد؟ پاسخ این سوال در گرو بررسیقاعده فقهی اشتراک است که توضیحات این قاعده و مبنای این قاعده در این گفتار بررسی شده است. در مقدماتمفاهیم لازم برای ورود به بحث ذکر شده است. سپس نظرات اصولیان و دلایل آن ها و مخالفت های آنان با ادله بیانشده است. سعی شده تا نظرات اهل تسنن نیز در این پژوهش مورد بررسی قرار بگیرد. روش تحقیق به صورت اسنادی وکتابخانه ای بوده و منابع به طور توصیفی تحلیلی ذکر گردیده اند. در انتها نتیجه گیری بحث درمی یابیم که برخی ازنظرات و دیدگاه ها مخالف با دیدگاه مشهور است؛ اما اکثر فقها قائل به اشتراک احکام بین عالم و جاهل هستند.

احکام، عالم، جاهل، قاعده اشتراک، تکلیف