حسن حسن زاده - دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند، بیرجند، ایران
سید علی میرابراهیمی - استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.
علی چهکندی نژاد - استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

پاسداشت حقوق فردی و جمعی انسانها از دیرباز یکی از محوری ترین اهداف نظام های تشریعی در ادیان توحیدی و نیز نظام های حقوقی بوده است. هرچند تفسیر مفهوم «حقوق بشر» امروزه بعضا زمینه های برخی سوتعابیر یا سوآستفاده ها را فراهم کرده اما این کاستی ها هیچ از اهمیت آن نمی کاهد. وجه عام و خاص «حقوق بشر» در قوانین داخلی و اسناد بینالمللی در بسیاری موارد انطباق دقیقی دارند و در برخی موارد دیگر بر اساس وضعیت سیاسی،فرهنگی و مشخصات انضمامی موجود در جوامع تغییراتی به خود میبیند. دین اسلام در راستای تکمیل ادیانتوحیدی، آخرین توصیهها و فرامین الهی در زمینه حقوق بشر را تصریح نموده است. حقوق ایران منبعث از فقه امامیهنیز با کاربردی کردن موازین کلی و جزئی این احکام تلاش در جهت پیادهسازی آن را پی گرفته است. با درک اهمیتچنین موضوعی رساله حاضر با روش تطبیقی و مبتنی بر رویکرد توصیفی تحلیلی به تحلیل و شناسایی حقوق مندرج -در کنوانسیون حقوق مدنی و سیاسی بشر در حقوق ایران در قیاس با خاستگاه فقهی آن نموده است. نتایج تحقیقنشان دهنده آنست که دو مفهوم آزادی انسان در پرتو تببین احکام الهی و نیز عدالت اجتماعی بمثابه خطوطی استکه محتوا و مفاد حقوق سیاسی و مدنی بشر در فقه امامیه و حقوق ایران بر پایه آن ترسیم می شوند؛ حقوقی همچونحق آزادی بیان، برخورداری از موقعیتهای اقتصادی برابر، حقوق رفاه، حقوق بهره گیری از ضمانت های اجرایی توسطدستگاه قضایی، حق انتخاب سیاسی، حقوق زنان، حق زندگی در موقعیت مناسب تر، حقوق و آزادی های فردی مادامکه آزادیهای مشروع سایر آحاد جامعه را دچار اختلال نسازد، همگی از اهم موارد یا مصادیقی است که با استخراج ازآموزه فقه امامیه در حقوق ایران راه یافته است و نهایتا مورد تصویب و اجرا قرار گرفته است. با این حال همانند هر نظام حقوقی دیگری در جهان امروز نمیتوان مدعی اجرای نعل بالنعل و سراسر موفق این آموزهها شد، اما پژوهش هایعلمی در این زمینه می تواند مسیر بهره برداری و اجرایی شدن بیشتر این حقوق را هموارتر سازد.

حقوق بشر، حقوق مدنی، آزادی اجتماعی، عدالت اجتماعی، فقه حقوق انسان ها