علیرضا بلندنظر - گروه گیاه پزشکی، پردیس دانشگاهی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
محمد قدمیاری - گروه گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
محمدرضا معمارزاده - مرکزتحقیقات گیاهان دارویی باریج، کاشان، ایران
جلال جلالی سندی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

یکی از آفات مهم محصولات کشاورزی، سفیدبالک پنبه Bemisia tabaci می باشد. هرچند برخی اسانس­ها و عصاره های گیاهی خواص حشره­کشی مطلوبی علیه این آفت نشان داده اند، اما این ترکیبات با توجه به فراربودن و ناپایداری، کمتر به صورت عملی و تجاری درآمده اند. در این مطالعه، به منظور افزایش کارایی و دوام اسانس­های رزماریRosmarinus officinalis ، نعناع فلفلی Mentha piperita، اکالیپتوسglobules Eucalyptus و عصاره آویشن باغی Thymus vulgaris به صورت میکرو و نانوامولسیون فرموله شد و کارایی حشره کشی و دوام این ترکیبات روی سفیدبالک پنبه در شرایط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. آزمون­های زیست سنجی به روش غوطه­ورسازی برگ­های حاوی پوره سن دوم انجام و مقادیر LC۵۰ ، LC۹۰  و LT۵۰  تخمین زده شد. همچنین نسبت تبدیل پوره سن دو زنده به حشره کامل زنده و میزان تخم گذاری (اثر زیرکشندگی) در مقایسه با صابون گیاهی پالیزین®، آب مقطر و شاهد (بدون هیچ تیماری) تعیین شد. نتایج نشان داد که تیمار نانوامولسیون محتوی مجموع اسانس های موردآزمون با LC۵۰، LC۹۰ ، LT۵۰ به­ترتیب ۷۴۵۴/۰ و ۱۲۰۸/۳ میلی گرم بر لیتر و ۹۲/۱۵ ساعت بیشترین تاثیر را روی این آفت داشت. همچنین این تیمار با نسبت تبدیل پوره سن دو به حشره کامل برابر با ۸۰ درصد و میانگین ۳۳/۱۹۱ تخم بیشترین اثربخشی را داشت. پس از آن تیمار میکروامولسیون محتوی مجموع اسانس ها و عصاره فوق نیز اثرات قابل قبولی داشت. این دو تیمار به عنوان ترکیبات امیدبخش شناخته شده و می توانند با انجام آزمون­های تکمیلی به عنوان یک فراورده کاربردی در مدیریت تلفیقی این آفت مورد استفاده قرار گیرند.

حشره کش گیاهی, سفیدبالک پنبه, سمیت, زیست سنجی