مریم کاوه
نفیسه پورجواد
جهانگیر خواجه علی

کنه ­ی تارتن­ دولکه­ ای Tetranychus urticae یکی از مهم­ترین آفات گلخانه، سبزیجات و گیاهان زینتی در سرتاسر جهان در فضاهای بسته و باز است. در حال حاضر در مدیریت این آفت استفاده از آفت­کش­ ها بسیار رایج است، که باعث آلودگی محیط زیست، ایجاد مقاومت و افزایش دوباره ی جمعیت کنه می­ شود. در سال های اخیر، اسانس­ های گیاهی، عصاره ­ها و ترکیبات ثانویه ی گیاهان به دلیل خاصیت حشره ­کشی، کنه­ کشی، دورکنندگی و اثرات ضد تغذیه ­ای بسیار مورد توجه قرار گرفته­ اند. در این پژوهش به بررسی سمیت تماسی ده اسانس از گیاهان خانواده ی نعناعیان Lamiaceae روی بالغین کنه ی تارتن دولکه­ ای و اثر گیاه­سوزی غلظت بالای این اسانس­ ها روی گیاه لوبیا پرداخته شد. اسانس­ه ای گیاهی با استفاده از دستگاه کلونجر و با روش تقطیر با آب استخراج شدند. مرگ و میر کنه ­ها پس از گذشت ۲۴ ساعت ارزیابی شد و میزان LC۵۰ برای هر اسانس محاسبه شد. در این پژوهش مشخص شد که اسانس گیاهان آویشن شیرازی Zataria multiflora  و نعناع فلفلی Mentha piperita به ترتیب با LC۵۰معادل ۴۴/۴۱۹ میلی­ گرم بر لیتر و ۴۲/۴۲۵ میلی­ گرم بر لیتر بیشترین سمیت را روی کنه تارتن دونقطه ای دارند. با افزایش غلظت اسانس­ ها میزان مرگ و میر کنه­ ها افزایش یافت. در غلظت ­های کمتر از ۱۶۰۰ پی پی ام هیچ گونه گیاه­سوزی و در غلظت ۱۶۰۰ پی پی ام میزان گیاه سوزی اندکی روی برگ­ های گیاه لوبیا مشاهده شد.

اسانس های گیاهی, سمیت تماسی, کنه ی تارتن دولکه ای, کنه کش