مرتضی طاهری - دانشیار گروه پریودنتولوژی دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
محمد حسن نجفی - استادیار گروه پریودنتولوژی دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
محمد حسین صالحی - استاد گروه رادیولوژی مرکز پزشکی قائم (عج)، دانشگاه علوم پزشکی مشهد

مقدمه: کانسرهای دهانی و فارنژیال حدود ۴% بدخیمی ها را شامل می شود. یکی از روش های درمانی این بیماران علاوه بر جراحی و شیمی درمانی، رادیوتراپی است. رادیوتراپی ناحیه سر و گردن خود می تواند با تاثیر بر مخاط ها عوارضی را ایجاد نماید. با توجه به اینکه تمام بیمارانی که تحت رادیوتراپی سر و گردن قرار می گیرند دچار عوارض دهانی می شوند لذا بر آن شدیم تا با انجام این مطالعه تاثیر دوزاژ مختلف اشعه را در شدت ایجاد عوارض ناشی از آن برروی لثه و مخاط دهان بیماران بررسی کنیم. مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی-تحلیلی برروی ۳۰ بیمار مبتلا به کانسرهای ناحیه سر و گردن مراجعه کننده به بخش رادیوتراپی بیمارستان قائم (عج) مشهد انجام شد. روش جمع آوری داده ها شامل: مصاحبه، معاینه کلینیکی و بررسی پرونده های پزشکی بیماران بود. داده ها در فرمهای مربوط ثبت شدند. آنالیز داده ها با استفاده از آزمون های Cochran, MANOVA و GLM و به کمک نرم افزار SPSSV.۱۱.۵ انجام گردید. یافته ها: بین بروز سوزش مخاط دهان، زخم و موکوزیت با افزایش دوز اشعه ارتباط معنی داری مشاهده شد (P=۰.۰۰). اما در مورد بروز کاندیدوزیس، ANUG و پرلش این ارتباط وجود نداشت. اندکس پریودنتال (PI) و اندکس ژنژیوال (GI) و اندکس خونریزی لثه ای (PBI) افزایش را نشان دادند ولی به علت کوتاه بودن زمان مطالعه تغییری در میزان تحلیل لثه بیماران مشاهده نشد. همچنین به علت رعایت بهداشت دهانی مناسب تر بیماران از میزان پلاک اندکس (PlI) در طی مراحل درمان کاسته شد. نتیجه گیری: عوارض دهانی ناشی از رادیوتراپی با افزایش میزان دوز اشعه رابطه مستقیم دارد، به طوری که هرچه بر میزان دوز اشعه اضافه شود، شدت عوارض ناشی از آن نیز بیشتر می گردد. باتوجه به عدم بروز برخی عوارض در بیماران نظیر ANUG و پرلش انجام مطالعه ای با صرف زمان طولانی تر توصیه می گردد.

رادیوتراپی, موکوزیت, ANUG, شاخص لثه ای و پریودنتال, شاخص بهداشت