جمیله رهایی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی و اصلاح سبزی دانشگاه گیلان
یوسف حمیداوغلی - استادیار گروه علوم باغبانی دانشگاه گیلان
بابک ربیعی - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه گیلان
محمدرضا زارع - دانشجوی دکتری فیزیولوژی و اصلاح سبزی دانشگاه گیلان

مطالعات ژنتیکی و دانستن نوع عمل ژنهای دخیل در کنترل یک صفت در تعیین روشهای اصلاحی از اهمیت ویژهای برخوردار است. به منظور تعیین نحوه عمل ژن و وراثت پذیری عملکرد و کیفیت میوه گوجه فرنگی از روش تجزیه میانگین نسلها با استفاده از آزمون مقیاس مشترک که همزمان تمام نسلها را مورد آزمون قرار میدهد، استفاده شد. پس از انجام تلاقی بین لاینهای خالص Peto و واریته محلی گیلان، نسلهای F1 و F2 و BC1 و BC2 تهیه شدند. سپس کلیه نسلها در طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار کشت شده و صفات عملکرد بوته، طول و قطر میوه و کیفیت میوه شامل مواد جامد محلول، اسیدیته و ویتامین ث مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه میانگین نسلها نشان داد که مدل سه پارامتری بهترین مدل در کنترل ژنتیکی کلیه صفات به غیر از عملکرد بود و اثر افزایشی ژنها مهمترین عامل ژنتیکی کنترل کننده سایر صفات شناخته شد. در حالی که مدل شش پارامتری در کنترل عملکرد مؤثر بود و اپیستازی غالبیت × غالبیت اهمیت بیشتری نسبت به سایر اپیستازیها در کنترل این صفت داشت. برآورد درجه غالبیت در صفات طول و قطر میوه و اسیدیته بیانگر وجود فوق غالبیت ژنها و در سایر صفات بیانگر غالبیت نسبی ژنها بود. میزان وراثتپذیری عمومی و خصوصی برای صفات مورد بررسی به ترتیب بین 78 تا 88 درصد و 25 تا 78 درصد متغیر بود و تعداد ژنها نیز برای این صفات بین 2 تا 24 ژن برآورد گردید.

تجزیه میانگین نسلها، پارامترهای ژنتیکی، وراثت پذیری عمومی، وراثت پذیری خصوصی