الهه قاسمی - دانشجو کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز. تبریز. ایران.
قادر دشتی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز. تبریز. ایران.
جبرییل واحدی هلان - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز. تبریز. ایران.

هر چند که افزایش مصرف نهاده­های زیانبار سم و کودهای شیمیایی موجب افزایش تولید محصول­های کشاورزی می­شود لیکن آسیب­ها و زیان­های زیادی به محیط­زیست وارد می­کند. از همین ­رو استفاده اصولی و کارا از منبع­های تولید در فرآیند توسعه پایدار دارای اهمیت قابل توجهی می­باشد. بدین ­ترتیب هدف این پژوهش ارزیابی کارایی فنی، کارایی زیست ­محیطی و عامل­های موثر بر آن­ها و نیز اندازه ­گیری خسارت (زیان) اقتصادی مصرف نهاده­ های زیانبار در تولید گندم دیم شهرستان اهر می­باشد. برای این منظور داده­های موردنیاز با تکمیل پرسشنامه از ۲۱۷ کشاورز گندم­کار دیم در شهرستان اهر گردآوری شد. برای دستیابی به هدف تحقیق، از برآورد یک تابع تولید ترانسلوگ مرزی تصادفی، برای محاسبه کارایی فنی و کارایی زیست­ محیطی استفاده شد. بنابر نتایج میانگین کارایی فنی ۰۶/۶۶ و کارایی زیست ­محیطی ۳۶/۴۹ درصد می­باشد. ملاحظه می­شود که میزان کارایی زیست ­محیطی کمتر از کارایی فنی بوده است. به­ عبارتی دیگر با افزایش مصرف نهاده­های زیانبار کود و سم میزان کارایی زیست­محیطی دچار کاهش می­شود. از همین­ رو میانگین میزان خسارت ( زیان ) اقتصادی تولید هر هکتار گندم دیم ۲۲۶ هزار ریال در هکتار برآورد شد. همچنین میزان سطح زیرکشت، وجود افراد دارای تحصیلات دانشگاهی و آسیب و زیان آفت از جمله عامل­های تاثیرگذار بر کارایی بود. از این­رو بهره­مندی از تخصص و دانش افراد و رویارویی بهنگام با آسیب و زیان آفت می­تواند میزان کارایی را بهبود بخشد. نظر به­ اینکه استفاده از سم­ها و کود­های شیمیایی ضمن آلوده کردن محصول، آسیب و زیان زیست­محیطی قابل­توجهی برجای می­گذارد، لذا توصیه می­شود در راستای اقتصادی ­تر کردن فرآیند تولید محصول هرچه بیشتر نسبت به ترویج روش­های جایگزین، مبارزه شیمیایی اقدام شود.

اهر, خسارت اقتصادی, کارایی زیست محیطی, گندم, نهادههای زیانبار