علی بیکیان - گروه زبان انگلیسی، دانشکده مدیریت و علوم انسانی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
پریسا روشن دل هرمزی - گروه زبان انگلیسی، دانشکده مدیریت و علوم انسانی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
مهدی صفایی قلاتی - گروه زبان انگلیسی، دانشکده مدیریت و علوم انسانی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

باوجود جهان شمولی مبنای بدنمند استعاره مفهومی، گونه گونی هایی در بازنمایی استعاره مفهومی در فرهنگ ها و زبان های مختلف مشاهده می شود. این امر باعث می شود که درک درست مترجم از استعاره مفهومی و بیان صحیح آنها در زبان مقصد چالش برانگیز و مستلزم استفاده از رویه ها و روش های ترجمه مناسب باشد. در پژوهش حاضر، به بررسی رویه ها و روش های ترجمه انگلیسی به فارسی استعاره های مفهومی به کاررفته در جلد نخست رمان علمی تخیلی دث استاکر پرداخته شد. بدین منظور، ابتدا جملات حاوی استعاره مفهومی از صفحات مضرب ۱۰ جلد اول رمان طبق چارچوب نظری لیکاف و جانسون (۲۰۰۳) استخراج و سپس، ۱۵۰ جمله از آنها با کمک نرم افزار به روش تصادفی انتخاب شدند. در مرحله اول، نوع و انطباق میان دامنه ای استعاره های موردنظر تعیین گردید. در مرحله دوم، ابتدا رویه هایی که در ترجمه این استعاره ها و انطباق آنها به کاررفته بودند بر اساس نظریه اشمیت (۲۰۱۲) و سپس روش های ترجمه استعاره مفهومی بر پایه چهارچوب نظری نیومارک (۱۹۸۸) به صورت تحلیل و استدلال مقایسه ای شناسایی و بررسی شدند. نتایج نشان داد رویه «ترجمه استعاره مفهومی به استعاره مفهومی»، که باعث حفظ نوع استعاره مفهومی، انطباق میان دامنه ای، و معنا می گردد به میزان ۶۰%، و روش «ترجمه تحت اللفظی» با ۶۱%، بیشترین میزان کاربرد را در ترجمه استعاره مفهومی دارند. به علاوه، شباهت های نسبی بین سامانه های مفهومی فارسی و انگلیسی و جهان شمول بودن استعاره های مفهومی نوعی هم پوشانی به وجود می آورند که با وجود فرهنگ های متفاوت، منجر به درک استعاره مفهومی و انطباق میان دامنه ای این دو زبان می گردد. همچنین، بازانطباق استعاره ساختاری حین ترجمه در زبان فارسی نسبت به دو نوع دیگر استعاره بیشتر رخ می دهد.

استعاره مفهومی, روش های ترجمه, رویه های ترجمه, زبان شناسی شناختی, مطالعات ترجمه