علی اصغر قهرمانی مقبل - استادیار دانشگاه خلیج فارس بوشهر

واژه «قرن» در بسیاری از زبان های کهن سامی با اندکی اختلاف در چگونگی تلفظ، کاربرد داشته است. اگرچه «قرن» در تمامی این زبان ها به معنای «شاخ» به کار رفته است، ولی این واژه به جز معنای حقیقی، معانی مجازی دیگری نیز دارد که در هر زبانی با زبان دیگر متفاوت است. از جمله این که معنای مجازی قرن در زبان عربی با زبان عبری متفاوت است. با توجه به این که یهودیان یثرب سوالاتی را درباره «ذوالقرنین» مطرح کرده اند که خود ریشه در عهد قدیم کتاب مقدس دارد، پس کلید فهم دقیق ترکیب ذوالقرنین را باید در واژه قرن و دلالت های معنایی آن در زبان عبری، به ویژه در اسفار عهد قدیم جست وجو کرد. این امر می تواند ما را در یافتن مصداق ذوالقرنین نیز یاری کند. با مراجعه به اسفار متعدد عهد قدیم متوجه می شویم که قرن (قرن קֶרֶן) افزون بر شاخ، در معانی دیگری، همچون قدرت، زور، شکوه، فرزند و حکومت نیز به کار رفته است. همچنین ذوالقرنین در سفر دانیال صفت قوچ دو شاخی است که ابتدا به غرب و سپس به شمال و جنوب شاخ می زند، یعنی این که ابتدا به غرب و بعد به شمال و جنوب تسلط می یابد و در همین سفر از این قوچ به «پادشاهان ماد و فارس» تعبیر شده است. بنابراین، باید در میان پادشاهان ماد و فارس به دنبال ذوالقرنین بگردیم. از آن جایی که این پژوهش در حوزه زبان و ادبیات تطبیقی میان زبان عربی و عبری قرار دارد، ما نیز از روش نقد تطبیقی بهره برده ایم.

قرن, ذوالقرنین, زبان عربی, زبان عبری, قرآن کریم, کتاب مقدس