یاسر گلدوست - استادیار گروه معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
علی الیاسی - کارشناسی ارشد رشته مهندسی صنایع گرایش مدیریت پروژه، موسسه آموزش عالی نور طوبی، تهران، ایران
سعید صادقی دروازه - کارشناس ارشد مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

ضعف عملکرد زمانی، مسئله ای شایع در پروژه های خطوط انتقال گاز به شمار می رود که دربردارنده تبعات منفی مستقیم و غیرمستقیم فراوانی است. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و ارزیابی علل تاخیر در پروژه های مذکور است. در این راستا، ابتدا بر پایه مرور ادبیات پژوهش، فهرست اولیهای از علل بروز تاخیر در پروژههای ساخت، تهیه شد و سپس بهمنظور پالایش علل برآمده از ادبیات، متناسب با خصوصیات بستر پژوهش و نیز رتبه بندی آن ها، داده ها به کمک ابزار پرسشنامه، از جامعه هدف پژوهش که خبرگان دست اندرکار در پروژه های تحت مطالعه بودند، گردآوری و با استفاده از تکنیک تلفیقی تحلیل کیفی ریسک و روش بهترین-بدترین، تحلیل شدند. نتایج نشان داد که از میان ۴۳ علت تاخیر شناسایی شده که ذیل هفت منشا اسناد پیمان پروژه، تعاملات و ارتباطات میان ارکان پروژه، کارفرما، پیمانکار، مشاور، نیروی کار و محیط طبقه بندی شده بودند به ترتیب تاخیر کارفرما در پرداخت به پیمانکار، بی ثباتی مالی بازارها، ضعف پیمانکار در مدیریت جریان نقدینگی، تاخیر در تعهدات تامین کنندگان و بروز تاخیر در کارهای پیمانکاران جزء، مهمترین علل تاخیر در بستر پروژه های مورد مطالعه بودند. همچنین ارزیابی درون گروه های هفت گانه نیز نشان داد که در گروه علل با منشا اسناد پیمان پروژه، علت مدت کوتاه قرارداد اولیه پروژه؛ در گروه علل با منشا تعاملات و ارتباطات میان ارکان پروژه، علت دشواری هماهنگی میان ارکان پروژه؛ در گروه علل با منشا کارفرما، علت تاخیر کارفرما در پرداخت مطالبات پیمانکار؛ در گروه علل با منشا پیمانکار، ضعف پیمانکار در مدیریت جریان نقدینگی؛ در گروه علل با منشا مشاور کارفرما، علت بوروکراسی مشاور کارفرما در فرایند تائید و تصویب مدارک مهندسی؛ در گروه علل با منشا نیروی کار، علت فقدان یا کمبود نفرات متناسب با حجم کارهای پروژه؛ و در گروه علل با منشا محیطی، علت بی ثباتی مالی بازارها، حائز رتبه اول در میان علل هم خانواده خود بودند.

تاخیر, پروژه های احداث خطوط انتقال گاز, تحلیل کیفی ریسک, روش بهترین بدترین (BWM), مدیریت ساخت