محمود کیانی - استادیار، دانشکده گیاهان دارویی، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل، آمل، ایران
سیدعلی اندی - استادیار، دانشکده گیاهان دارویی، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل، آمل، ایران
فرشته مسکنی - استادیار، دانشکده گیاهان دارویی، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل، آمل، ایران
فاطمه پوراسحاقی - دانشجوی کارشناسی، دانشکده گیاهان دارویی، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل، آمل، ایران

به دلیل مصرف بالای ساکاروز به عنوان یک ترکیب شیرین کننده در بازار جهانی و مشکلات تغذیه ای مرتبط با سلامت انسان، بازار مصرف صنایع مختلف غذایی و نوشابه سازی همواره به دنبال یافتن جایگزین های رژیمی برای ساکاروز در رژیم غذایی مصرف کنندگان بوده است. امروزه ترکیبات جایگزین متعددی برای ساکاروز مورد استفاده قرار می گیرند که از میان آن ها، متابولیت های ثانویه شیرین موجود در گیاه استویا (Stevia rebaudiana) از اهمیت بالایی برخوردار هستند. اگرچه طیف وسیعی از متابولیت های ثانویه در این گیاه شناسایی شده اند، اما ترکیبات دی ترپن گلیکوزیدی «استویوزید»، «ریباادیوزید A»، «دولکوزید A»، «ریباادیوزیدهای B-E» و «استویول بیوزید» به عنوان شیرین کننده های رژیمی بسیار قوی، از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار می باشند. با توجه به قابلیت شیرین کنندگی قوی این ترکیبات، می توان انتظار داشت که استویا در آینده به عنوان منبع تامین عمده نیاز به شیرین کننده های خوراکی مورد استفاده قرار گیرد. کشت و تولید این گیاه به ویژه برای بیماران دیابتی، افراد دارای رژیم غذایی و هم چنین کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است. جهت کاهش آسیب ها و خطرات ناشی از مصرف ساکاروز و همچنین ترکیبات شیرین کننده مصنوعی و نیز یافتن جایگزین مناسب برای آن ها، به بررسی خصوصیات گیاهشناسی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی استویا پرداخته شده است.

استویا، Stevia rebaudiana، شیرین کننده طبیعی، گلیکوزید دی ترپن، استویوزید