علی اکبر فرح زادی - دانشیار دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری
احمد عارفی نیا - دانش آموخته دکترای حقوق خصوصی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

از هم افزایی هرمنوتیک فلسفی گادامر و منطق خطابی پرلمان، الگویی در روش شناسی دانش حقوق ظهور یافت که می توان از آن به هرمنوتیک خطابی یاد کرد. بر اساس این الگو، در رسیدگی های قضایی، عدالت مفهومی راهنما برای اشراق نتیجه بر دل مفسر است که در یک تبادل مکالمه، بازفهم می شود و معیار تشخیص آن در شرایط نامشخص، اقناع وجدان مخاطبان متعارف است. بعد از فهم هرمنوتیکی نتیجه، کار حقوق دان چیزی جز توجیه آن با ابزار های خطابی برای اقناع مخاطبان نیست تا باور کنند او تصویری یقینی از واقعیت ارائه می دهد. در این الگو، به کارگیری آداب تفسیری دانش اصول فقه که در آن ماده قضایا در نتیجه گیری استدلال مداخله ای ندارد، پذیرفته نمی شود. به دلیل شکل گیری این الگو بر پایه پرسمان اعتباریات در علوم انسانی، این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی بر پایه نظریه ادراکات اعتباری فیلسوفان مسلمان، پیش شرط های طرح شده برای پذیرش این الگو در حقوق ایران را ارزیابی و کاربرد اصول فقه را در حقوق تبیین می کند. اصول فقه روش شناسی کشف اعتبارات شارع است و مباحث تفسیر الفاظ آن، چیزی جز تبیین سنت و بنای عقلا نیست که نقطه شروع فهم و یکی از عناصر تشکیل دهنده افق ذهن مفسر و افق معنایی متن و از نقاط امتزاج این دو افق است.

هرمنوتیک فلسفی, منطق خطابی, ادراکات اعتباری, اصول لفظیه