سیده نگین حسن زاده خباز - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرمشناسی دانشگاه تربیت مدرس
سید محمد جواد ساداتی - استادیاردانشگاه فردوسی مشهد
علی الهی خراسانی - استادیار پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

با شکل گیری ایده نظام سازی از طریق فقه، بسیاری از خرده نظام ها بر مبنای آرای فقهی شکل گرفتند. نظام حقوقی ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. شکل گیری حقوقی مبتنی بر اسلام سبب راه یابی بسیاری از آرای فقها به حیطه قانون شد. شرط انتفای ابوت ازجمله مواردی است که از فقه شیعه به حیطه قانون ورود یافته است. فراگیربودن قوانین حقوقی به خصوص مقررات کیفری سبب شده است که تحولات و مطالبات اجتماعی، بعضی از آرای فقه سنتی نظیر عدم قصاص پدر و در مقابل قصاص مادر در برابر قتل فرزند را برنتابد. نظریه ایجاد فقهی پویا و همگام با تحولات روز، ظرفیت هایی را برای عبور از فقه نص به سند پدید آورده است. مقاصد شریعت، مقتضیات زمان و مکان، و قاعده فقهی عدالت ازجمله ظرفیت هایی است که امکان پویایی فقه را فراهم کرده است. در این پژوهش با تلاش در استفاده از اصل عدالت به عنوان یکی از مقاصد کلان شریعت، وجود تفاوت بین پدر و مادر در اجرای مجازات قصاص مورد بررسی واقع شده است.

مقاصد شریعت, قصاص مادر, عدالت, نظامسازی حقوقی, عدالت عرفی