حدیث حاتمی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
غفار برجساز - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

برای نقد یک اثر هنری روش­های مختلفی وجود دارد که منتقدین با به کارگیری آن­ها به نقد و تحلیل آثار هنری و ادبی می­پردازند. تا به امروز، نقدهای صورت گرفته بیشتر متوجه دنیای بیرون نویسنده، نفس اثر به تنهایی و همچنین اعمال نفوذ نویسنده بر داستان بوده­ است. این پژوهش سعی دارد یافته­­های مطالعات روان شناختی درباره­­ ضمیر ناخودآگاه جمعی و استفاده­ از محتویات و امکانات آن­ در خلق اثر هنری را بررسی کند؛ از این ­رو، هدف اصلی این پژوهش، پاسخ به این سوال است که­ عوامل و عناصر متعلق به­ ضمیر ناخودآگاه در ادبیت یا­ بخشیدن حیثیت ادبی به «دا­» و «کلیدر»­ چه نقشی داشته است؟ این پژوهش به شیوه تحلیل اسنادی و روش تحلیلی- توصیفی انجام گرفته است. نتیجه نشان می­دهد که هر متنی با هر سطحی نمی­تواند بستر مناسب و شرایط لازم­ برای ایفای نقش کهن­الگوها و اساطیر را در خود­ فراهم سازد­. متونی که تنها­ پرورده عقل و حواس پنجگانه باشد، نمی­توانند پا را فراتر از عقل بگذارند؛ این در حالی است که هر چه حس و تخیل آزادتر گذاشته شود، متنی ادبی­تر و از لحاظ اساطیری، غنی­تر در اختیار خواهیم داشت.

ضمیرناخودآگاه جمعی, کهن الگو, کلیدر, دا, مصیبت, ادبیت