حیدر سوسنی - (فرمانده انتظامی استان بوشهر و دکتری پدافندغیرعامل ) مدرس دانشگاه ، پژوهشگر حقوقی و مولف کتاب پدافندغیرعامل در آینه حقوق
مصطفی زارعی - (از فرماندهی انتظامی استان بوشهر-معاونت عملیات)

شهر بوشهر با توجه به عملکرد اداری ، نظامی و هسته ای (نیروگاه اتمی بوشهر) خود و با عنایت به ترانزیت دریایی بسیار حائز اهمیت است . طبق نظر خبرگان، جانمایی عناصر عمده شهری در این شهر از یک خط مشی اصولی برخوردار نیست . مصداق این مشکل را می توان در قطع شدن ارتباط فضایی -کالبدی بخش های مختلف شهر با بافت اصلی در نتیجه حضور پادگان های نظامی مشاهده کرد. این مسائل باعث وجود نگرانی هایی در خصوص تعیین مسیر بهینه تخلیه اضطراری در شرایط بحرانی شده است . داشتن طرح و ایدهای که به نحوه صحیح و بهینه بتواند امکانات و تسهیلات را در مسیرهای تخلیه اضطراری توزیع نماید، بسیار حائز اهمیت است . البته لازم است در بازیابی مسیرهای تخلیه اضطراری شهری ، بر نکاتی نظیر پدافند غیرعامل و ماموریت های پلیسی نیز تکیه کرد. طرح مسیر بهینه تخلیه اضطراری درواقع طرحی است که با منابع مالی و انسانی محدود، بهترین و ایمن ترین مسیر برای تخلیه شهروندان را فراهم نماید . لذا برای این منظور با توجه به مصاحبه با افراد ذی صلاح و خبرگان ۴ سناریو برای مسیرهای تخلیه اضطراری شهر بوشهر با تمرکز بر بافت فرسوده شهر، تهدیدات پرتوی (نیروگاه اتمی بوشهر)، زلزله و سونامی دریا(خلیج فارس)در نظر گرفته شد. روش تحقیق در این پژوهش ، بر اساس روش و ماهیت توصیفی تحلیلی می باشد و بر اساس هدف نیز کاربردی می باشد . جامعه آماری پژوهش حاضر شامل خبرگان و کارشناسان حوزه شهری و پدافند غیرعامل در شهرداری ، استاتید دانشگاهی ، مدیران دولتی و کارشناسان حوزه عمرانی شهری که در این زمینه متخصص می باشند، است . تعداد ۲۰ پرسشنامه میان کلیه کارشناسان توزیع گردید. برای اولویت بندی مسیرهای تخلیه اضطراری هشت معیار شامل تراکم جمعیت در اطراف مسیر، همجواری با عوامل خطرساز، عرض مسیر، فاصله از فضاهای باز و پناهگاهها، فاصله از مراکز درمانی و امداد و نجات، فاصله از مراکز پلیس و انتظامی ، در دید بودن توسط دوربین های نظارت شهری و طول مسیر استفاده گردیده است . به منظور مقایسه گزینه های مسیر تخلیه اضطراری نیز از نقشه های تهیه شده حاصل از GIS شهر بوشهرو فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با استفاده از نرمافزار Expert Choiceاستفاده گردید. نتایج حاکی از آن است که پراهمیت ترین شاخص طول مسیر تخلیه اضطراری با امتیاز ۱۷۵/۰ است . همچنین شاخص همجواری با عوامل حادثه ساز در رده دوم و وجود مراکز امداد و نجات در رده سوم اهمیت واقع شده است .در خصوص گزینه ها نیز می توان اذعان داشت که ارجحیت گزینه سه با اندکی اختلاف از گزینه یک بیشتر بوده و با سایر سناریوها اختلاف معناداری دارند. به این ترتیب در جمع بندی می توان گفت که اولویت هر یک از گزینه های تخلیه شهری با مقادیر ۲۷۶/۰، ۲۷۵/۰، ۲۵۳/۰ و ۱۹۶/۰ به ترتیب مربوط به سناریو سوم، اول، دوم و چهارم می باشد. لازم به ذکر است برای فهم عمیق تر تحلیل حساسیت نیز صورت گرفت .

شهربوشهر،مدیریت بحران ،پدافندغیرعامل،تخلیه اضطراری ،تهدیدات پرتوی،زلزله،سونامی