زهرا شفاهی - دانشجوی دکتری گروه ادیان و عرفان، واحدگرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
ابوالفضل ابراهیمی اوزینه - استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران.
سوسن نریمانی - استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، واحدگرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.

عزلت و خلوت در بیان غزالی و انصاری مفهومی کلی است بدون هیچ آداب و رسوم برساخته صوفیه. در واقع عزلت در بیان این دو عارف روشی برای زندگی است که تا پایان عمر سالک به صورت مستمر ادامه دارد. جستار حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی جایگاه عزلت و خلوت در سیر و سلوک عرفانی (با تاکید بر احیاء العلوم غزالی و منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری) پرداخته است. نتیجه حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که غزالی توانسته به عنوان یک عارف انزوا و دوری گزینی از مردم را به خوبی برجسته کند و نشان دهد سعادت حقیقی و واقعی در عزلت و خلوت است و فوایدی برای این عزلت همانند باقی ماندن بر ستر خدا، درمان بیماری های جسمانی و کسب معرفت قائل شده است. انصاری نگاهی متفاوت نسبت به خلوت دارد و آن را مایه خودشناسی و بازگشت به خویشتن می داند، البته نقاط مشترکی همانند فواید انزوا و دوری گزیدن از مردم را برای خلوت در برابر غزالی دارد اما دیدگاه انصاری به صورت آگاهی و تنبه، غربت و تفکر بیان شده است.

عزلت, خلوت, خواجه عبدالله انصاری, امام محمد غزالی