داوود داداشی - University of Tabriz, Tabriz, Iran, Department of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture
مجید نوروزی - University of Tabriz, Tabriz, Iran, Department of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture
منیژه سبکدست - University of Tehran, Tehran, Iran, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture
محمدرضا ساریخانی - University of Tabriz, Tabriz, Iran, Department of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: کلزا سومین منبع تولیدکننده روغن خوراکی است، با این حال، عملکرد آن به‎شدت تحت تاثیر خشکی قرار دارد. به‎عنوان یک رویکرد کاهش دهنده آثار تنش، باکتری­ های محرک رشد (PGPBها) مورد توجه قرار گرفته­ اند که از توانایی افزایش تحمل به تنش­ های غیرزیستی، تامین عناصر غذایی گیاه و سنتز تنظیم­ کننده ­های رشد گیاه برخودار می­ باشند. با توجه به تاثیر مثبت PGPBها در بهبود رشد گیاهان طی تنش خشکی، این مطالعه با هدف بررسی تاثیر باکتری محرک رشدsp. S۱۶-۳ Enterobacter بر خصوصیات کلزا تحت تنش خشکی انجام شد. مواد و روش ­ها: تاثیر باکتری محرک رشدsp. S۱۶-۳ Enterobacter بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک کلزا رقم Okapi (متحمل به خشکی) تحت تنش خشکی به صورت آزمایش فاکتوریل برپایه طرح بلوک­ های کامل تصادفی در سه تکرار تحت شرایط گلخانه­ ای بررسی شد. ترکیبات تیماری آزمایش شامل تیمار آبیاری (آبیاری عادی و تنش خشکی به شکل ۶۰ درصد ظرفیت مزرعه ­ای) و تیمار باکتری (sp. S۱۶-۳Enterobacter و شاهد) بودند. تیمار خشکی، چهار هفته پس از جوانه زنی شروع شده و به‎مدت دو هفته اعمال شد و در ادامه ویژگی های مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی اندازه­ گیری شدند. یافته­ ها: تنش خشکی باعث کاهش طول ریشه (۳۵ درصد)، وزن ساقه (۲۷ درصد)، محتوی نسبی آب (۳۲ درصد)، محتوی پروتئین (۲۸ درصد)، فعالیت آنزیم SOD (۶۹ درصد)، فعالیت آنزیم CAT (۵۱ درصد)، کلروفیل (۲۸ درصد)و کارتنوئید (۲۵ درصد) و همچنین افزایش نشت الکترولیت (۴۲ درصد) و غلظت پرولین (۳۰ درصد) شد. تیمار باکتریایی به نوبه خود باعث بهبود معنی­ دار خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی کلزا در مقایسه با تنش خشکی شد به طوری که با افزایش ۲۴ درصدی در طول ریشه، ۲۵ درصدی در وزن ساقه، ۲۸ درصدی در محتوی نسبی آب، ۲۱ درصدی در محتوی پروتئین، ۲۲ درصدی در فعالیت آنزیم SOD، ۲۹ درصدی در فعالیت آنزیم CAT و ۲۶ درصدی کلروفیل و ۲۳ درصدی کارتنوئید و همچنین کاهش ۲۳ درصدی در نشت الکترولیت و ۱۸درصدی در غلظت پرولین همراه بود. نتیجه­ گیری: هرچند تنش خشکی دارای اثرات منفی معنی ­داری بر مشخصه‎های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و فیزولوژیکی کلزا بود؛ با این حال، تیمار باکتریایی توانست این اثرات منفی را تا حدود چشمگیری کاهش دهد. بنابراین، به­ نظر می رسد که تیمار باکتریایی. S۱۶-۳ Enterobacter sp، رویکرد کارآمدی در کاهش اثرات خشکی از طریق تعدیل مثبت مشخصه‎های مورفو-فیزیولوژی کلزا باشد.

Growth stimulating bacteria, Oil plant, Physio-biochemical traits, Water shortage stress, باکتری محرک رشد, تنش خشکی, گیاه روغنی, مشخصه های فیزیوبیوشیمیایی