الهام آزاده رنجبر - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
حسین بیات - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
ناصرقلی سارلی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
بهادر باقری - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

موضوع مقاله حاضر، بررسی و تحلیل عنصر داستانی گفت­ وگو، در داستان سیاوش است. این داستان با گفت ­وگوی طوس و گیو که مادر سیاوش را یافته­ اند، آغاز می شود و با گفت­ وگوی سیاوش با پیلسم برادر پیران که از او می خواهد پیامش را به پیران رساند، پایان می پذیرد. بنابراین داستان سیاوش اساسا گفت و گو محور است و تمام اطلاعاتی که قرار است داستان در اختیار خواننده بگذارد، از طریق گفت و گو به وی انتقال می یابد، گذشته از این گفت­ وگو، در پیوند با عنصرهای دیگر داستان، کارکردهای متفاوت خود را آشکار می کند. فردوسی با بهره­ گیری از آن، شخصیت های داستان را توصیف و معرفی می کند. کنش های داستانی و درگیری ها و کشمکش ها را نشان می دهد، اندیشه های آرمانگرایانه خویش را به گونه­ ای غیر مستقیم در اختیار مخاطب می گذارد. پدیده های ذهنی را عینی می کند، به مساله روان­شناختی پیوند ذهنی و زبان اشاره کرده، در عمل نشان می دهد که در بررسی داستان نمی توان و نباید کارکردهای گفت و گو را از قلم انداخت. داده های این پژوهش از رهگذر مطالعات کتاب خانه­ ای فراهم آمده و پس از دسته­ بندی با بهره­ گیری از روش تحلیلی توصیف شده است. این پژوهش بیش از هر چیز نشان می دهد که فردوسی، در جایگاه داستان سرا، نه تنها عناصر داستان را می شناسد، بلکه بیش از آن از نحوه کارکرد آن ها آگاهی دارد.

فردوسی, داستان, سیاوش, شخصیت, گفت وگو