غلامعلی مظفری - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه یزد
محمدصادق عزیزیان - دانشجوی کارشناس ارشد اقلیم شناسی دانشگاه یزد

اهمیت گندم به‎عنوان غذای اصلی مردم در کشور برکسی پوشیده نیست. استان کردستان یکی از قطب های تولید گندم کشور محسوب می‎شود. محصول گندم این استان نیز، مانند سایر نقاط گندم‎خیز کشور از آفت سن گندم در امان نبوده و این آفت هر ساله مقادیر زیادی محصول گندم این استان را نابود می‎کند. در این پژوهش، ویژگی‎های دما شامل دماهای میانگین، حداقل، حداکثر و میزان واحدهای گرمایی روزانه در پنج مقطع زمانی و رابطه‎ی آن با میزان گسترش آفت سن در طول سال‎های زراعی ۷۱-۷۰ تا ۸۲-۸۱ در سطح شهرستان بیجار مطالعه شد. نتایج پژوهش نشان می‎دهد که آفت سن گندم از نظر میزان جمعیت به شرایط دمایی وابسته است؛ در سال های زراعی که میزان دما و میزان واحدهای گرمایی در فصل بهار بالا بوده و تعداد روزهای یخبندان سالانه و تعداد روز‎های با یخبندان شدید به‎ویژه در فصول پاییز و زمستان سال قبل کم باشد، آفت به‎شدت طغیان می‎کند و برعکس. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین مقادیر سالانه واحد‎های گرمایی و میزان واحدهای گرمایی در دوره‎ی فعالیت آفت سن در فصل بهار با سطح مبارزه با آفت سن، یک همبستگی قوی و معنادار در سطح ۹۹ درصد را نشان می‎دهد. ضریب تبیین (R۲) به‎دست‎آمده، برای مقادیر سالانه واحد‎های گرمایی و میزان واحدهای گرمایی از زمان ریزش آفت سن در سطح مزارع تا زمان خاتمه‎ی مبارزه با آفت سن، برای شهرستان بیجار ۷۰ درصد محاسبه شد که اهمیت واحدهای گرمایی را در پیش‎بینی آفت سن در مدل رگرسیون نشان می دهد.

اقلیم شناسی کشاورزی, بیجار, یخبندان, سن گندم, واحدهای گرمایی