خدیجه سالاری - مربی دانشگاه جیرفت
جهانگیر حیدرنژاد - استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان
حسین معصومی - دانشگاه شهید باهنر کرمان
وحید حسنوند - بخش گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کد پستی ۷۶۱۶۹۱۴۱۱۱

ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی (Tomato yellow leaf curl virus, TYLCV) یکی از مهم ترین ویروس های آلوده کننده گوجه فرنگی و تعدادی دیگر از گیاهان زراعی، سبزیجات و گیاهان وحشی در نقاط مختلف جهان است. در این مطالعه، نمونه های گیاهی بادرشبوی (Dracocephalum moldavica L.)، باقلا، سویا، ریحان و فرفیون (Euphorbia sp. L.) دارای علایم زردی عمومی پیچیدگی و فنجانی شدن برگ، ریزبرگی، بدشکلی و کوتولگی از مزارع شهرستان جیرفت در استان کرمان در سال های ۹۸-۱۳۹۷ جمع آوری شد وآلودگی تعدادی از آن ها به TYLCV و ستلایت های همراه (بتاستلایت پیچیدگی برگ گوجه فرنگی Tomato leaf curl betasatellite, ToLCB) و آلفاستلایت بدون علائم پنبه داروینی Gossypium darwinii symptomless alphasatellite, GDarSLA) اثبات گردید. ترادف ژنوم کامل پنج جدایه TYLCV از میزبان های فوق دارای ۹۹-۹۰ و ۹۷-۸۸ درصد یکسانی به ترتیب با یکدیگر و با سایر جدایه های انتخابی این ویروس از ژن بانک بودند. علاوه بر این، طول کامل مولکول ToLCB که در چهار میزبان بادرشبوی، باقلا، سویا و ریحان شناسائی شدند دارای ۹۹-۹۶ درصد یکسانی با یکدیگر و ۹۵-۹۴ درصد با جدایه های انتخابی همین بتاستلایت در ژن بانک بودند. ترادف ژنوم کامل مولکول GDarSLA که تنها در گیاه سویا شناسائی گردید دارای ۹۸-۹۳ درصد یکسانی با ژنوم دو جدایه از همین آلفاستلایت بود که قبلا از ایران گزارش شده اند. پنج گیاه فوق به عنوان میزبان های جدید TYLCV، ToLCB و/یا GDarSLA در ایران و دو گیاه بادرشبوی و باقلا به عنوان میزبان های جدید این ویروس در دنیا معرفی می گردند. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که TYLCV و بتاستلایت همراه آن دارای گسترش وسیعی در مزارع جیرفت می باشند.

آلفاستلایت, بتاستلایت, بگوموویروس, پیچیدگی برگ , گوجه فرنگی