مطالعه ساختاری فرش های منقوش در نگاره های «محاوره دانشوران» و «جشن در دربار برای اعلام عروسی حضرت یوسف (ع)»
شناسه ملی مقاله: JR_NIAMG-10-25_001
منتشر شده در در سال 1402
سیده مریم السادات ایزدی دهکردی - استادیاد گروه معارف دانشگاه هنر اصفهان.
مجید جعفری گوجانی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش فرش، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
شناسایی اصول ساختاری حاکم بر فرش های ادوار مختلف ازجمله بایستگی های شناختی هر دورهای است که پژوهشگران را همواره به سوی کاربردی کردن هرچه بیشتر مطالعات فرش و یافتن معناها از پی ساختارها و تحلیل های متکی بر بینامتن ها و فرا متن ها سوق میدهد؛ در این میان، با منقوش شدن فرش بر نگاره های دورە تیموری و سدە نخست صفوی، در بیرون، نشانه ای از توانایی فراوان هنرمندان ایران در نقشپردازی و در درون، شوری به زبان نگاره ها بیان میشود و این فرش های پرنقش و نگار، همراه زندگی مردم آن عصر بازنمایی شده اند. از اینرو، این پژوهش کیفی به صورت موردی، دو نمونه از نگاره های دورە تیموری و سدە نخست صفوی را به صورت هدفمند برمیگزیند تا باهدف مطالعە ساختاری فرش های منقوش در آنها، با روش توصیفی- تحلیلی، به این پرسش اصلی پاسخ داده باشد که رابطە میان دو نظام بینانشانه ای نگاره ها و فرش های نگارین بر آنها چیست؛ از این حیث، پژوهش پیشرو داده های خود را به صورت اسنادی گردآوری کرده و در دو سطح توصیف و تحلیل به مطالعە ساختاری پیکره های مطالعاتی میپردازد. یافته های پژوهش نشان میدهد که خلق نظام های تصویری و کالمی در نگاره های مطالعاتی صرفا یک بازنمایی روایی یا تاریخی نیست و نگاره ها از متنی صریح و تکالی های خارج شده اند و عناصر تصویری حاضر در هر یک از این نگاره ها، میتوانند با یکدیگر روابط بینامتنی ضمنی برقرار کنند و بدین صورت چیستی روابط میان این متون ضمنی و چندالیهای (نگاره ها) با فرشهای منقوش در آنها آشکار شده است.