مقصود مصباح - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز،دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز- ایران.
ابراهیم پوردرگاهی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز- ایران.
حمیدرضا فرضی - دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز- ایران.

گیاهان از دیرباز به عنوان یکی از منابع مهم غذا و دارو، مورد توجه انسان بوده است. نیاکان ما طی هزاران سال علاوه بر تامین دارو، غذا و پوشاک، به شناخت بیشتری از گیاه دست یافته و از رنگ و بوی تعدادی از گیاهان، در نقاشی، رنگرزی، عطر و آرایش استفاده کرده اند. نیل یکی از گیاهان رنگزاست که به دلیل ثبات رنگ و قدرت بالای ترکیب پذیری با طیف وسیعی از رنگ های طبیعی دیگر، مورد توجه انسان بوده است. بازتاب گسترده این گیاه در شعر، حکایت از رونق و استفاده سالم پیشینیان از رنگ طبیعی نیل در کنار خواص درمانی آن دارد. در قرن ششم بنابه دلایلی؛ از قبیل رقابت، توسعه علم و یا فاضلانه گویی از سوی شاعران، کارکرد های درمانی گیاه نیز مانند اطلاعات سایرعلوم، با کنایه و استعاره های دیریاب آمیخته شده و درک مفهوم شعر را دشوار ساخته است. این پژوهش برآن است که با استفاده از روش توصیفی_ تحلیلی، بازتاب نیل را از دیوان های سنایی، انوری، خاقانی و نظامی استخراج کند به بررسی و تحلیل کارکردهای طبی، ادبی و هنری و باورهای عامه آن بپردازد.

شعرفارسی, گیاهان دارویی, وسمه, نیل