یوسف ارشد - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
مهدی زهراوی - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
علی سلطانی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

شوری خاک و کیفیت پایین آب آبیاری معضلی جهانی در تولید محصول به شمار میروند. توسعه ارقام متحمل یکیاز مهمترین راه حلهای فائق آمدن بر مشکل شوری است، اما این امر مستلزم دسترسی و شناسایی منابع ژنتیکیدارای تنوع ژنتیکی از لحاظ این صفت میباشد. به منظور شناسایی ژرمپلاسم متحمل به تنش شوری و صفات موثر،تعداد ۴۱۳نمونه ژنتیکی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران در سال زراعی ۱۳۹۱-۱۳۹۲در اراضیشور ایستگاه تحقیقات اردکان و همچنین در شرایط نرمال در مزرعه پژوهشی کرج در قالب طرح آزمایشی آگمنتکشت شده و با ارزیابی صفات زراعی مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج بررسی مقادیر آمارههای توصیفی درشرایط تنش شوری، صفات تراکم سنبله ( ۲۰/۲۷درصد) و وزن دانه پنج سنبله ( ۱۹/۹۹درصد) بیشترین و صفاتروز تا سنبلهدهی ( ۷/۹۰درصد) و روز تا رسیدن کامل ( ۴/۹۰درصد) کمترین درصد ضریب تغییرات را داشتند.بیشترین میزان کاهش میانگین صفات مورد بررسی در شرایط تنش شوری نسبت به شرایط نرمال به صفات وزندانه پنج سنبله ( ۳۱/۰۲درصد) و وزن صددانه ( ۲۱/۸۲درصد) متعلق بود. در شرایط تنش شوری از لحاظ صفتوزن صد دانه، نمونههای ژنتیکی ۵/۶( KC ۱۱۷۹۱گرم) و ۵/۴( KC ۱۱۶۲۲گرم) و از لحاظ صفت وزن دانه پنجسنبله ۹/۰( KC ۱۱۹۴۶گرم) و ۸/۷۸( KC ۱۱۸۱۶گرم) دارای بیشترین مقدار عددی بودند. در شرایط تنششوری چهار مولفه اصلی اول در مجموع ۷۷/۷۶درصد از تغییرات دادهها را دربر داشتند. نمونههای ژنتیکی موردبررسی با استفاده از تجزیه خوشهای به روش K meansدر پنج گروه از یکدیگر متمایز شدند. نتایج تحقیق حاضر درمجموع منجر به شناسایی تعداد زیادی از تودههای گندم نان متحمل به تنش شوری با طیفی از تنوع در صفاتمورد ارزیابی گردید که میتوان به عنوان مواد اولیه متنوع در برنامههای اصلاحی مورد بهرهبرداری قرار داد

تنش شوری, تحمل, نمونه ژنتیکی, توده, بانک ژن