محمدرحمان گایینی - دکترای حقوق عمومی
روح اله ملکی - دکترای حقوق عمومی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اندیمشک

اسلام به عنوان یک مکتب سیاسی اجتماعی در بردارنده ی آموزه هایی برای سعادت دنیوی و اخروی انسان است. از این رو موضوعات مهمی چون حکومت و فرمانفرمایی و توجیه مبانی و قواعد آن در فقه اسلامی و خصوصا فقه سیاسی شیعه، کانونمباحث مختلف قرار گرفته است. آنچه متفکرین اسلامی را در یک نحله فکری قرار می دهد و یا حداقل در این نوشتار چنینمفروض می گردد، پذیرش حاکمیت الهی و اذعان و اعتقاد به این امر است که منشاء قدرت اراده خداوند است و حاکمیت منشاییالهی دارد. این حاکمیت که به حاکمیت تئوکراتیک نیز مشهور است جلوه خاصی از انتقال قدرت را ترسیممی نماید.مشروعیت دولت توجیه کننده چرایی تبعیت مردم از حکومت کنندگان است . اعتقاد اندیشمندان شیعی به ضرورت تبعیت از افرادشایسته رهبری جامعه اسلامی و نهی تبعیت از اشخاص فاقد شرایط مورد نظر و نیز تاکید بر اصالت طریق انتصاب از جانب خداونددر تعیین حاکم اسلامی سبب شکل گیری دیدگاه ویژه ای در خصوص مشروعیت دولت نزد ایشان شده است. شناخت این دیدگاهو نظریه پردازان آن می تواند در تعیین مبانی حقوقی مشروعیت دولت در قوانین اساسی کشورهای مبتنی بر این دیدگاه موثر باشد.در این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی نگرش متفکرین شیعه در عصر قدیم و پیش از تحولات ناشی از انقلاب مشروطه درایران مورد واکاوی قرار گرفته و نتایج حاصله در راستای تمشیت بهتر امر حکمرانی مورد ارزیابی قرار می گیرد.

مبانی مشروعیت ، حاکمیت الهی ، دولت ، فقهای شیعه ، حقوق