غلامحسین نوعی - دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بجنورد، بجنورد، ایران
حسین الهی - استاد بازنشسته گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
امیر اکبری - استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، ایران

پدیده در کشور ما کمآگاهی گسترده ای نسبت به مبانی نظری و روشی تاریخ شفاهی وجود دارد. در مسائلی همچون مرجعیتشناختی، جایگاه حافظه، تعریف داده شفاهی، طراحی سوالات، نوع مصاحبه، گزینش مصاحبهشوندگان، میزان مداخله تفسیر، پیادهسازی مصاحبه و ... تفاوت هایی فاحش وجود دارند. این تفاوت های فاحش که زاده خاستگاه های هستیشناسانه، شناختشناسانه و روش شناسانه متفاوت اند در فضای دانشگاهی ما تقریبا مغفول مانده اند. این مقاله در گام نخست، تفاوت های فاحش در حوزه های روش کار، حافظه، پیام شفاهی، مرجعشناختی را روشن می کند. در گام دوم، در جست وجوی چرایی این تفاوت های فاحش دو موضوع «تاریخ شفاهی متعارف» و «تاریخ شفاهی تفسیری» را بهعنوان دو منتهیالیه تاریخ شفاهی پیشنهاد می دهد. براساس نتیجه گیری این مقاله، ظهور «تاریخ شفاهی متعارف» مقدم بر «تاریخ شفاهی تفسیری» با آن گرایش های روانکاوانه و زبانشناسانه خود است؛ اما باید دانست بیشینه مورخان شفاهی طیف های گوناگونی میان این دو منتهیالیه تاریخ شفاهی هستند و به طور مطلق پیرو گونه اول یا دوم نیستند.

تاریخ شفاهی, تاریخ شفاهی متعارف, تاریخ شفاهی تفسیری, ذهن, حقیقت, چرخش زبانی, چرخش روانکاوری