علی کهریزی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
محمد علی ایزدبخش - گروه مهندسی آب، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
سعید شعبانلو - دانشیار گروه مهندسی آب، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه،ایران
فریبرز یوسفوند - گروه مهندسی آب، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

در پژوهش حاضر نقشه پتانسیل چشمه؜های آب زیرزمینی با استفاده از مدل بیشینه ی بی نظمی (مکسنت) به عنوان معیار در حوزه آبخیز نمرود، استان تهران تهیه شد. در این مطالعه تاثیر سه سناریوی مختلف عدم قطعیت از جمله تعداد نقاط حضور (۱۰۰،۵۰۰،۸۰۰ چشمه)، وضوح رستری (۱۰۰،۵۰،۳۰) و اندازه نمونه (۱۰/۹۰، ۲۰/۸۰، ۳۰/۷۰، ۵۰/۵۰) روی نقشه؜ی پیش؜بینی شده بررسی شد. ابتدا ۱۸ عامل موثر در ظهور چشمه؜ها شامل: سازندهای سنگ؜شناسی، فاصله از گسل، تراکم گسل، طبقات ارتفاعی، درصد شیب، جهت شیب، فاکتور طول شیب، نقشه؜های انحنا، فاصله از آبراهه، تراکم آبراهه، فاصله از جاده، شاخص رطوبت توپوگرافی، موقعیت شیب نسبی، شاخص توان جریان، بافت خاک، شاخص زبری سطح و پوشش کاربری اراضی انتخاب شدند و نقشه آن ها در سامانه ArcGIS۱۰.۵ و SAGA تهیه گردید. پس از بررسی هم خطی و طبقه بندی لایه؜های موثر، سپس فراوانی وقوع چشمه در هر طبقه با استفاده از روش نسبت فراوانی به دست آمد، که این روش میزان دقیقی از وزن مربوط به هر طبقه را محاسبه می کند. برای ارزیابی عملکرد مدل؜های مذکور از منحنی مشخصه عملکرد نسبی (ROC) استفاده شد. نتایج نشان داد که ترکیب سناریوهای وضوح رستری: ۳۰-تعداد نقاط: ۱۰۰-اندازه نمونه: ۲۰/۹۰ با داشتن بالاترین مقدار AUC ( ۹۵۳/۰ در مرحله آموزش  ۹۲۷/۰ در مرحله اعتبارسنجی) دارای عملکرد بهتر و توانایی پیش؜بینی بالاتری نسبت به ترکیب سناریوهای دیگر بودند. علاوه بر این، حدود ۱۴/۹ درصد از منطقه مورد مطالعه، پتانسیل بالا و خیلی بالایی به آب زیرزمینی داشته است. براساس ترکیب سناریوی برتر، عوامل فاصله از آبراهه، موقعیت شیب نسبی، تراکم زهکشی و شاخص رطوبت توپوگرافی به ترتیب با مقادیر ۳/۱۷، ۲/۱۴ ،۸/۱۳ و ۲/۱۰درصد از عوامل اصلی کنترل مکانی در منطقه مورد مطالعه هستند که در وقوع چشمه موثر هستند.

پتانسیل آب زیرزمینی, چشمه, نسبت فراوانی, مدل مکسنت, منحنی مشخصه عملکرد نسبی