فاطمه شایان - دانشجوی دکتری زمینشناسی مهندسی، دانشگاه تربیت مدرس
علی ارومیه ای - دانشکده علوم پایه (زمین شناسی مهندسی)، دانشگاه تربیت مدرس؛
جعفر حسن پور - دانشیار دانشکده زمین شناسی(زمین شناسی مهندسی)، دانشگاه تهران

مواجهه با زونهای گسله در فعالیتهای تونل سازی مکانیزه، اغلب با مشکلات فنی جدی برای ماشین های حفاری تونل همراه است. بررسی خصوصیات زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی زونهای خردشده ی گسله به دلیل ماهیت ناهمگن آنها با ترکیبی از اجزای سنگ ضعیف و سخت بسیار دشوار است. زونهای گسله ممکن است گاهی به عنوان کانالهای آب زیرزمینی با قابلیت هدایت بالا و یا موانع جریان طبیعی عمل کنند. چنین موانعی میتوانند فشار آب بسیار بالایی را در پشت و یا در درون خود ایجاد کنند. در عبور از آنها، به ویژه از طریق گالریهای عمیق، خطر قابل توجهی برای برخورد با جریان ناگهانی آب و مصالح سنگی خرد شده تحت فشار آب بالا وجود دارد. مشکل لهیدگی و ریزش سنگهای اطراف تونل نیز ممکن است باعث تاخیر طولانی مدت در پیشروی تونل به دلیل گیر کردن سپر یا کاترهد شود. بنابراین، برای اجتناب از وقوع مشکلات در پروژه های تونل سازی، شناسایی ویژگیهای اصلی زونهای گسله و پیشبینی رفتار مواد در چنین پهنه های پیچیده قبل از عبور از آنها توسط TBM بسیار مهم است. دانش به دست آمده از بکارگیری TBM در انواع مختلف زونهای گسله در شرایط زمین شناسی مختلف میتواند به عنوان ابزاری برای پیشبینی شرایط تونلزنی در یک موقعیت زمین شناسی مشخص مورد استفاده قرار گیرد.در این مقاله با توجه به تجربیات به دست آمده از تونلزنی مکانیزه در ایران و با در نظر گرفتن مهمترین عوامل تاثیرگذار، پیشنهادی اولیه برای طبقه بندی رفتار توده سنگ و مخاطرات زمین شناسی در زونهای گسله ارائه شده است.

تونل سازی مکانیزه، مشکلات زمین شناسی، طبقه بندی, زونهای گسله