مسعود عشقی زاده - استادیا ر، گروه مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ، مجتمع آموزش عالی گناباد

دانش بومی حاصل تجربیات بلند مدت انسان در طول زندگی در یک محدوده جغرافیایی است که در اثر آزمون و خطا بدست آمده است. یکی از مهمترین آنها در منطقه گناباد پیش بینی وقوع بارش های بهاری در روزهای ۶، ۱۶، ۲۶، ۳۶، ۴۶، ۵۶ و ۶۶ روز پس از اول فروردین است که اصطلاحا شیشه نامیده می-شود. هدف این تحقیق بررسی وقوع رگبارهای بهاری در این روزهای خاص است. ابتدا مقادیر بارش ثبت شده در ماه های فروردین، اردیبهشت و خرداد طی دوره آماری ۱۳۷۲ تا ۱۳۹۹ مورد بررسی قرار گرفت و روزهای دارای رخداد بارش مشخص شد. برای این منظور مقدار بارش در هر واقعه شیشه، در یک بازه زمانی چهار روزه (دو روز قبل و دو روز بعد از هر شیشه) در نظر گرفته شد و کل این بازه به عنوان یک واقعه بارشی برای آن شیشه در نظر گرفته شد. سپس فراوانی وقوع رخدادهای بارشی در این روزهای خاص برای هر سال و کل دوره آماری محاسبه شد. نتایج حاصل نشان داد، فراوانی وقوع رگبار در شیشه شانزدهم به مقدار ۷/۶۰ درصد بیشترین فراوانی وقوع را داشته است. پس از آن شیشه چهل و ششم دارای ۱/۵۷ درصد فراوانی وقوع بوده است. کمترین فراوانی وقوع نیز مربوط به شیشه شصت و ششم به مقدار ۷/۱۰ درصد بود. سایر شیشه ها نیز فراوانی وقوع بین ۳/۳۹ تا ۶/۵۳ درصد داشته اند. بر اساس نتایج حاصل می توان گفت دانش بومی در خصوص پیش بینی و انتظار وقوع رگبارهای بهاره در منطقه گناباد قابل قبول است. این امر نشان دهنده توجه بالای پیشینیان و ساکنین بومی و محلی این منطقه به رخدادهای آب و هوایی است. وجود سیستم های فراوان سنتی جمع آوری آب مانند بندسارها، قنوات، آب انبارها و یخدان ها در این منطقه خود تایید کننده ویژگی مردم این منطقه و سازگاری با محیط های خشک و بیابانی از طریق بالا بردن دانش بومی در زمینه هیدرولوژی است.

بندسار، جمع آوری آب، فراوانی وقوع، قنات، هیدرولوژی