مهدیه منصورزاده - دانشجوی کارشناس یارشد علوم و مهندسی مرتع، گروه مهندسی طبیعت و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی،دانشگاه تربت حیدریه، خراسان رضوی،
فاطمه صبوربراتی - دانشجوی کارشناس یارشد علوم و مهندسی مرتع، گروه مهندسی طبیعت و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی،دانشگاه تربت حیدریه، خراسان رضو ی
هادی معماریان - دانشیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست و عضو گروه پژوهشی خشکسالی و تغییر اقلیم دانشگاه بیرجند

مراتع به عنوان یکی از بزرگترین اکوسیستم های طبیعی کارکردهای فراوانی دارند؛ ولی امروزه با وجود بهره-برداری بی رویه و سوء مدیریت دچار نابودی و کاهش پتانسیل شده اند. در مناطق خشک و نیمه خشک ایران، معمولا بارش ها به صورت رگباری، در زمان کم و با شدت زیاد اتفاق می افتند؛ همین امر دلیلی است بر لزوم اجرای پروژه هایی در جهت کنترل روان آب و ذخیره سازی نزولات جوی، کاهش فرسایش خاک و تقویت سفره های آب زیرزمینی. احداث چاله های هلالی شکل، گوراب ها، پیتینگ، تراس بندی، کنتورفارو و پخش سیلاب در مراتع از مهم ترین روش های جمع آوری آب باران تلقی می شوند. هلالی آبگیر عبارتست از چاله هایی به شکل هلال یا نیمدایره به شعاع ۵/۱ متر و عمق ۳۰-۴۰ سانتی متر که در امتداد خطوط تراز و عمود بر جهت شیب ایجاد می شوند. هدف این تحقیق مروری است بر تحقیقات مرتبط با کاربرد هلالی های آبگیر در پروژه های احیا و اصلاح مراتع. در این مطالعه ضمن تشریح این پروژه، به بررسی ابعاد و ساختار آن، تاثیر هلالی آبگیر بر شاخص های پوشش گیاهی، خصوصیات و ویژگی های خاک و اثرات زیست محیطی آن با استفاده از مطالعه منابع مرتبط موجود پرداخته شده است. نتایج بررسی ها حاکی از اثرات مثبت این سازه بر توان تولید پوشش گیاهی، تنوع و غنای گونه ای، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و توان ترسیب کربن در خاک و گیاه می باشد. و درصورتی که به اصول ساختاری و شرایط احداث هلالی آبگیر به خوبی توجه شود، احداث این سازه بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک باعث بهبود شرایط وشاخص های پوشش گیاهی و همچنین بهبود شرایط زیست محیطی اکوسیستم می شود.

احیاء و اصلاح مرتع، چاله های هلالی شکل، نزولات جوی، استحصال رواناب، مراتع خشک و نیمه خشک