مریم تحسیری - کارشناس ارشد برنامه ریزی منطقه ای، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.ایران.
حسن ایزدی - استادیار طراحی و برنامه ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
علی سلطانی - استاد، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

شهرهای کوچک از اجزای مهم سیستم های شهری محسوب می شود از این رو مطالعه کارکرد و نقش این شهرها در برنامه ریزی و توسعه منطقه ای امری ضروری است. کارکرد واسطه ای این شهرها بین سکونتگاه های شهری و روستایی و ارائه خدمات در سطح محلی، آن ها را به عناصر راهبردی در توسعه متعادل یک سیستم شهری تبدیل کرده است. سیستم شهری استان فارس نیز در چند دهه گذشته با دو پدیده افزایش شدید تعداد شهرهای کوچک و پدیده نخست شهری مواجه بوده است. با توجه به ارتباط بیشتر شهرهای کوچک ناحیه مرکزی استان فارس با کلان شهر شیراز و تاثیرات متقابل کارکردی که بر روی هم دارند،  شناسایی عوامل و پیشران های موثر بر کارکرد شهرهای کوچک موجود در این ناحیه در راستای بهبود سیستم شهری آن ضروری است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی است. جهت شناسایی و استخراج اولیه عوامل و پیشران موثر بر کارکرد این شهرها از مطالعات اسنادی و پیشینه تحقیق و همچنین نظر کارشناسان استفاده شد. در نهایت ۳۷ عامل و پیشران در ابعاد اقتصادی، زیربنایی، اجتماعی، مدیریت و برنامه ریزی و زیست محیطی با بهره گیری از پویش محیطی و بومی سازی شناسایی شد و سپس پرسشنامه ای به شکل ماتریس ۳۷×۳۷ تنظیم شد و توسط ۱۷ نفر از متخصصین مرتبط تکمیل گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل، به عنوان یکی از روش های آینده پژوهی و با استفاده از نرم افزار MICMAC مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که عوامل و پیشران های شناسایی شده موثر بر کارکرد شهرهای کوچک این ناحیه در وضعیت ناپایدار است. از بین ۳۷ عامل و پیشران شناسایی شده،  ۱۵ عامل و پیشران با ماهیت بیشتر اقتصادی، به عنوان عوامل کلیدی در آینده کارکرد شهرهای کوچک در سیستم شهری این ناحیه شناخته شده اند.

آینده پژوهی, سیستم شهری, کارکرد شهری, شهرهای کوچک, ناحیه مرکزی استان فارس