کیومرث سفیدی - استاد گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

یکی از مهم ترین ویژگی های جنگل های طبیعی، پیچیدگی ساختار توده های جنگلی است. در طی فرایند تحول، تغییر در ساختار توده به پیچیدگی ساختار جنگل می انجامد. این پژوهش به منظور برآورد شاخص پیچیدگی ساختار در توده های راش در مراحل سه گانه تحولی راش شرقی انجام گرفت. سه قطعه یک هکتاری در مراحل سه گانه تحولی راش (در مجموع ۱۲ هکتار) انتخاب و پس از اندازه گیری ویژگی های ساختاری، شاخص چندمتغیره پیچیدگی در هر یک از مراحل تعیین شد. برای برآورد شاخص از ۱۰ متغیر منفرد شامل تعداد درختان در واحد سطح، میانگین قطر، ضریب تغییرات قطر، ضریب جینی قطر، تعداد درختان قطورتر از ۱۰۰ سانتی متر، نسبت تعداد درختان در اشکوب ها، نسبت روشنه، تعداد و حجم خشک دارها و تغییرات اندازه ای درختان استفاده شد. میانگین و میانه شاخص پیچیدگی به ترتیب ۴۶/۶۵ و ۱۵/۶۶ به دست آمد که بیشترین مقدار آن در مرحله نهایی برابر با ۱۷/۸۴ و کمترین مقدار آن برابر با ۳/۴۹ درصد در مرحله اولیه محاسبه شد. شاخص پیچیدگی در مرحله نهایی به شکل معنی داری بیشتر از دو مرحله دیگر بود، با این حال براساس آزمون توکی اختلاف معنی داری بین میانگین شاخص در دو مرحله تحولی اولیه (۲۳/۴± ۳۹/۶۱) و میانی (۳۳/۳± ۸۵/۵۸) مشاهده نشد. با توجه به تاثیر تنوع و پیچیدگی ساختار جنگل در کارکردهای اکولوژیک جنگل ها مانند حفظ تنوع زیستی، پرورشی تغییرات باید در همه دخالت ها و عملیات پیچیدگی ساختار مدنظر قرار گیرد. افزون بر حفاظت از تنوع زیستی، افزایش پیچیدگی ساختار توده های جنگلی را نیز باید از مهم ترین اهداف طرح های مدیریت جنگل لحاظ کرد.

پویایی توده های جنگلی, تنوع اندازه ای درختان, حفاظت از طبیعت, ضریب جینی, همگام با طبیعت