آزاده صالحی - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، تهران، ایران
فاطمه احمدلو - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، تهران، ایران

در این پژوهش تاثیر آبیاری با فاضلاب شهری بر عملکرد دو کلن صنوبر کبوده پس از گذشت یک دوره رویش بررسی شد. آزمایش به صورت آزمون فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور خاک متاثر از نوع آبیاری در دو سطح و کلن صنوبر در دو سطح انجام گرفت. پس از یک دوره رویش، در هر دو کلن صنوبر کبوده، تیمار نهال ها با خاک آبیاری شده با فاضلاب شهری افزایش معنی دار (۰۱/۰≥ P) پارامترهای رشد و تولید زی توده را به همراه داشت و بیشترین مقادیر در کلن Populus alba L. ۴۴/۱۳ مشاهده شد. همچنین در هر دو کلن صنوبر، رشد نهال ها در خاک آبیاری شده با فاضلاب شهری، افزایش معنی دار (۰۱/۰≥ P) غلظت عناصر غذایی و فلزات سنگین در ریشه و اندام هوایی را نسبت به نهال های شاهد در پی داشت. در هر دو کلن صنوبر، بیشترین جذب و تجمع عناصر آهن، مس، نیکل، کروم و سرب در ریشه و روی و منگنز در برگ بود. تاثیر کلن بر جذب و تجمع اغلب عناصر غذایی کم مصرف و فلزات سنگین معنی دار (۰۵/۰≥ P) بود. به طور کلی نهال های کلن P. alba ۲۰/۴۵ مقادیر بیشتری از عناصر غذایی کم مصرف و فلزات سنگین را در اندام های گیاهی خود تجمع دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که پس از یک دوره رویش، کلن P. alba ۴۴/۱۳ از عملکرد رشد و تولید زی توده بهتر و کلن P. alba ۲۰/۴۵ از پتانسیل جذب و تجمع بیشتر فلزات سنگین در اندام های گیاهی برخوردار بود. در کل، با توجه به عملکرد مناسب دو کلن صنوبر کبوده بررسی شده، این دو کلن را می توان برای زراعت چوب در اراضی متاثر از فاضلاب شهری در نظر گرفت.

رشد, زراعت چوب, زی توده, صنوبر کبوده (Populus alba), فاضلاب شهری